[sbu_post_image]
نوشیدن آب و عملکرد کلیه ها
کم‌آب ماندن بدن، کلیه‌ها را به سموم و داروهای زیان‌آور حساس‌تر می‌کند. اگر فردی سنگ کلیه یا در سابقه خانوادگی‌اش ابتلا به بیماری‌های کلیوی وجود دارد، مصرف کافی آب در شبانه‌روز برایش بسیار مهم است.
یکی از ارکان حفظ سلامت انسان، محافظت از کلیه ها در برابر آسیب‌هاست. بیماری‌های کلیوی در مراحل اولیه کاملا بی‌علامت هستند، بنابراین تنها راه اطلاع از بیماری‌های کلیوی در این مراحل ابتدایی، انجام آزمایش‌های مربوطه است. برخی علایم ممکن است نشان‌دهنده ابتلا به بیماری کلیوی باشند که در صورت وجود هر یک از آنها حتما باید به پزشک مراجعه کرد تا آزمایش لازم را درخواست کند. این آزمایش‌ها روی نمونه خون و ادرار انجام می‌شوند و گاهی برای اطمینان از نتایج آنها باید بیش از یک بار انجام شوند. تغییر در تعداد دفعات ادرار یا حجم ادرار در شبانه‌روز، تغییر رنگ ادرار، ورم صورت یا ورم پاها و درد یا سوزش حین دفع ادرار می‌تواند از علایم ابتلا به بیماری کلیوی باشد.
دیابت و فشارخون عامل 70 درصد از موارد نارسایی کلیه اند. کلیه‌ها یک جفت عضو کوچک (تقریبا به اندازه یک دست مشت کرده) لوبیایی‌شکل هستند که در دو طرف مهره‌ها و در زیر دنده‌های تحتانی قرار گرفته‌اند. این اعضا، محصولات فرعی متابولیسم و سموم را به صورت ادرار از بدن دفع می‌کنند و تعادل مایعات و املاح بدن را به عهده دارند. با وجود چنین اعضای مهمی در بدن، ما انواع غذاها، داروها، مواد افزودنی و مایعات اضافی را مصرف می‌کنیم و نگران تولید بیش از حد محصولات فرعی و زاید نیستیم، زیرا کلیه‌های سالم، مقادیر اضافی این مواد را در ادرار دفع می‌کنند. اما آیا می‌دانید رعایت نکردن چه مسایلی باعث می‌شود کلیه تخریب شود و از کار بیفتد.
نارسایی کلیوی
نارسایی مزمن کلیوی به مرحله‌ای از نارسایی کلیوی گفته می‌شود که کلیه‌ها دیگر قادر به عملکرد طبیعی و انجام وظایف خود شامل حفظ تعادل محیط داخلی بدن و دفع مواد زاید و سمی از طریق ادرار نیستند. در نتیجه این امر، مواد سمی در خون تجمع پیدا می‌کنند که سبب بروز اختلالاتی جدی در افراد می‌شود. دیابت و پرفشاری خون از مهم‌ترین علل بروز نارسایی مزمن کلیوی هستند. کنترل نکردن این بیماری به از بین رفتن کامل عملکرد کلیه‌ها منجر می‌شود که در این شرایط، انجام دیالیز و یا پیوند کلیه برای ادامه حیات بیمار ضروری خواهد بود.
يكي از مهم‌ترين بيماري‌هاي كليوي، نارسايي كليه است. اين بيماري اغلب بي‌سروصدا بروز كرده و به آرامي پيشرفت مي‌كند و زماني بيمار دچار علائم آن مي‌شود كه ديگر كار از كار گذشته و عملكرد كليه‌ها تا حد زيادي مختل شده است. در آستانه هفته حمايت از بيماران كليوي با محمد افشاريان، جراح و متخصص بيماري‌هاي كليه و مجاري ادراري و تناسلي گفت‌و‌گو كرده‌ايم تا شرايطي كه كليه از كار افتاده براي بدن ايجاد مي‌كند مورد بررسي قرار داده و نيز ضمن كسب اطلاعات بيشتر، با اقداماتي ساده از ابتلا به اين بيماري پيشگيري كنيم.
علت نارسايي كليه
به كاهش شديد عملكرد كليه، نارسايي كليه مي‌گويند. اين نارسايي به دو نوع مزمن و حاد تقسيم مي‌شود. اگر كليه‌ها به صورت ناگهاني از كار بيفتند، مثلا فردي در اثر تصادف يا حادثه، خون زيادي از دست بدهد، به نارسايي حاد مبتلا مي‌شود. از دست دادن خون، ميزان كاركرد خون كليه را كه عضوي پرخون است، به خطر مي‌اندازد و باعث مي‌شود در مدت كوتاهي از كار بيفتد و نارسايي حاد ايجاد شود، اما اگر عملكرد طبيعي كليه‌ها بتدريج با اشكال مواجه شود، نارسايي مزمن ايجاد مي‌شود.
شايع‌ترين علت نارسايي مزمن، ابتلا به بيماري ديابت است. بيماري ديابت به رگ‌هاي متوسط خون در افراد مبتلا آسيب مي‌رساند و باعث ايجاد نارسايي در عضوهايي مانند كليه و چشم مي‌شود. پس از آن پرفشاري خون، دومين علت نارسايي مزمن كليه محسوب مي‌شود. از ديگر بيماري‌هاي ايجادكننده اين نارسايي، بزرگي پروستات است. اين عارضه مي‌تواند جلوي ادرار را بگيرد. چنانچه فردي متوجه بيماري شود، مي‌تواند از ايجاد اين نارسايي جلوگيري كند، اما اگر از بيماري اطلاعي نداشته باشد، نارسايي ماندگار خواهد شد. همچنين گاهي يكي از كليه‌هاي بيمار بر اثر عفونت از بين مي‌رود و كليه دوم او نيز مبتلا به سنگ مي‌شود، اما فرد متوجه بيماري نمي‌شود و به همين دليل هر دو كليه از كار مي‌افتد. گاهي نيز نارسايي كليه بر اثر بيماري‌هاي مادرزادي مانند دو نوع كيست كليه به‌وجود مي‌آيد. يكي از اين نوع كيست‌ها در سن كودكي و ديگري در بزرگسالي ايجاد و منجر به نارسايي كليه مي‌شود.
پيشگيري از نارسایی کلیه
براي پيشگيري از ابتلا به بيماري نارسایی کلیه چه توصيه‌اي داريد؟
كنترل قند خون در افراد ديابتي و كنترل فشار خون در افراد مبتلا به پرفشاري خون، مهم‌ترين اقدام براي پيشگيري از ابتلا به نارسايي كليه است. بنابراين اگر مبتلا به فشارخون يا قند خون هستيد، با پزشك خود مشورت كنيد. همچنين سنگ‌ها و عفونت‌هاي ادراري را جدي بگيريد. اگر كليه شما سنگ‌ساز است يا سابقه بيماري مادرزادي داريد، با در نظر گرفتن يك شيوه زندگي درست و همچنين به‌كار بردن رژيم مناسب غذايي، از ابتلا به اين بيماري پيشگيري كنيد.
رژيم غذايي و نارسايي كليه
افرادي كه نارسايي كليه مزمن دارند، بايد از رژيم غذايي خاصي پيروي كنند. مصرف نمك در اين شرايط بايد محدود شود و غذاهاي كم‌پروتئين و كم‌چرب مورد استفاده قرار گيرد. غذاي مصرفي اين افراد بايد بيشتر گياهي باشد. گفتني است، در افرادي كه نارسايي شديدكليه دارند، اختلالات الكتروليتي ايجاد مي‌شود و عملكرد الكتروليت‌هاي خوني آنها مختل مي‌شود كه منجر به بالا رفتن پتاسيم خون خواهد شد و بسيار خطرناك است. به همين دليل اين افراد بايد از خوردن سبزي و ميوه حاوي مقدار زياد پتاسيم مانند موز و سيب‌زميني اجتناب كنند.
نارسایی کلیه و پیوند کلیه
کسانی که بیماری زمینه ای خاص ندارند، بیمارانی که رگ های کلیوی مسدود ندارند و افرادی که می توانند داروهایی را که برای جلوگیری از پس زدن کلیه داده می شود تحمل کنند کاندید های خوبی برای پیوند هستند. البته دهنده باید با گیرنده همخوانی نسجی داشته باشد. (اگر دهنده از بستگان بیمار باشد درصد موفقیت بالا خواهد بود)
معمولا طول عمر ۵ تا ۱۰ ساله برای کلیه جدید پیش بینی می شود ولی آنچه طول عمر کلیه را بالا می برد، مراقبت بیمار از کلیه جدید و رعایت دستورهای داده شده توسط پزشک است. به صورت منظم و استاندارد بیماری که عوامل منفی زمینه ای را کمتر داشته باشد و کاملا دستورات را رعایت کند، بهتر می تواند از کلیه جدید محافظت کند. البته این به آن معنا نیست که کلیه پس بزند ولی بعد از این مدت کلیه پیوندی عملکردی مانند یک کلیه سالم را نخواهد داشت.
فرهنگ اهدای عضو در جامعه ما و شمار بیماران دچار نارسایی رو به گسترش است. پس باید امکانات زیادی را برای این عزیزان فراهم کنیم. بیماری که پیوند کلیه انجام می دهد باید به راحتی به داروهایی که مانع از پس زدن کلیه می شوند، دسترسی داشته باشد. لازم است سیستم سازمان یافته ای از این بیماران پشتیبانی کند. برخی از بیماران به دلیل ناتوانی مادی قادر نیستند پیوند کلیه را انجام دهند یا در تهیه دارو های بعد از پیوند دچار مشکل می شوند. سودجویی ها و دلالی ها، باید کاملا ریشه کن شود. خوشبختانه کشور ما در پیوند کلیه، جزء پیش رو هاست و درصد موفقیت بالایی را در این حیطه داریم. امیدواریم پیوند کلیه با حداقل هزینه و کمترین مدت انتظار بیمار برای پیوند باشد.
منبع : کتاب راهنمای پزشکی خانواده- بیماری های کلیه و مجاری ادرار
