بیماری مزمن کلیه چیست

[sbu_post_image]

دوکلیه، در مجموع دارای حدود160 کیلومتر رگ خونی هستند و بیش از 180 لیتر(50 گالن) خون، در هر روز از دو کلیه عبور  می کند.*فرایند جداسازی  مواد زاید از مایعات بدن و خارج نمودن آنها از بدن،دفع ادرار(excertion)نام دارد.

دستگاه ادراری

دستگاه ادراری، یکی از  دستگاه های عضوی  مسئول دفع مواد زاید بدن است و از طریق آن انواع مواد زاید متابولیک، سموم، داروها، هورمون ها، املاح،یون های هیدروژن و آب دفع ی شود. کلیه ها، اعضای اصلی دستگاه ادراری  هستند.* منافذ موجود  در گلومرول ها  فقط به  بعضی مولکول های  موجود در خون(برحسب شکل  و اندازه ی آنها) اجازه ی عبور  می دهند. مثلاً گلبول های قرمز خون و پروتئین های خون  به دلیل بزرگ بودن قادر به عبور  از منافذ نیستند و نمی توانند وارد مایع تصفیه  شده نشوند. مولکول  های کوچک تر(مثل گلوکز خون) از  این منافذ عبور  می کنند و پس  از بازجذب، به خون  باز  می گردند.

 مایعی که در انتهای  این فرایند در لوله ها باقی  می ماند،« ادرار» نام دارد.

بیماری مزمن کلیه

 بیماری مزمن کلیه(chronic kidney disease-CKD)به از بین رفتن دایمی عملکرد کلیه گفته می شود که در اثر آسیب فیزیکی یا بیماری تخریب کنده کلیه، مثل دیابت یا ازدیاد فشارخون روی  می دهد. وقتی کلیه ها تخریب شوند،مواد زاید و آب اضافی خون را به اندازه ی لازم تصفیه و دفع نمی کنند.* بیماری مزمن کلیه اختلالی بی سروصداست و در مراحل اولیه با نشانه ای همراه نیست و اغلب به حدی پیشرفت میکند که فرد متوجه  بیماری خود نمی شود. سپس وقتی بیماری به مرحله ی پیشرفته ی خود رسید، بیمار باید برای نجات جان خود در بیمارستان بستری  و دیالیز شود.* شیوع بیماری مزمن کلیه رو به افزایش است.* نارسایی کلیه، تنها بخشی  از تابلوی بیماری است.* تخمین زده می شود که در 20 میلیون آمریکایی عملکرد کلیه  به طور چشمگیر کاهش یافته است.

حتی کاهش خفیف عملکرد کلیه می تواند خطر بروز بیماری قلبی عروقی را دوبرابر کند. در بسیاری  از این افراد، حمله های قلبی یا سکته مغزی قبل  از بروز علایم  بیماری کلیوی ایجاد می شوند. بنابراین تشخیص و درمان  زودرس بیماری مزمن کلیه می تواند از مشکلات قلبی پیشگیری کند و نیز نارسایی کلیه را به تعویق بیاندازد.

علت بیماری مزمن کلیه

 عوامل خطر  بیماری مزمن کلیه عبارتند از:دیابت، پرفشاری خون و وجود سابقه فامیلی نارسایی کلیه.* تنها راه تشخیص زودرس بیماری مزمن کلیه ، اندازه گیری فشارخون، اندازه گیری ضریب تصفیه گلومرولیGFR که از طریق اندازه گیری کراتینین خون انجام می شود، اندازه گیری مقدار آلبومین ادرار و تعیین نسبت پروتئین ادرار به کراتینین(یا نسبت آلبومین ادرار به کراتینین) است.(کراتینین، محصول زایدی است که در اثر تجزیه ی طبیعی سلول های عضلانی در هنگام فعالیت ایجاد می شود و وقتی کلیه ها به درستی عمل نکنند این ماده دفع نمی شود و درخون تجمع می یابد).* برای آهسته کردن روندبیماری مزمن کلیه باید علت آن(مانند دیابت،فشارخون بالا) را تحت درمان قرار داد.* عوارض بیماری مزمن کلیه  عبارتند از: کم خونی، مشکلات استخوانی، اسیدوز(پایین تر  از حد بودنPH خون و بیماری قلبی عروقی. نکته: در صورت ابتلا به  بیماری مزمن کلیه  کنترل مرتب مقدار کراتینین و نیتروژن اوره خون(BUN)، پتاسیم، فسفر، هورمون پاراتیرویید، هموگلوبین و کلسترول خون  ضرورت دارد.

نارسایی حاد کلیه

نارسایی حاد کلیه(ARF ) به معنی از بین رفتن  سریع عملکرد کلیه در اثر آسیب دیدگی آن است.* در نارسایی حاد کلیه، اوره و کراتینین(مواد زاید نیتروژنه) و نیز مواد زاید غیر نیتروژنه که به  طور طبیعی به وسیله کلیه ها دفع می شوند در بدن احتباس  می یابند و در نتیجه، اسیدوز متابولیک(اسیدی شدن خون) و افزایش پتاسیم خون، تغییر  در تعادل مایعات بدن  روی  می دهد. ممکن است بیماری با کاهش حجم ادرار یا عدم تولید ادرار(به طور کامل) همراه  باشد، هرچند انواع بدون کاهش ادرار نیز دیده می شوند.- توجه! نارسایی حاد کلیه  بیماری خطرناکی است  و باید به  طور اورژانس تحت درمان  قرار گیرد.

منبع : متخصص ارولوژی تهران، کتاب راهنمای پزشکی خانواده- بیماری های کلیه و مجاری ادرار