زگیل تناسلی شایع‌ترین عفونت مقاربتی (STI) ویروسی است که عامل ایجاد آن ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) است؛ این ویروس حین رابطه جنسی و در اثر تماس پوستی مستقیم منتقل می‌شود.
البته تمام افرادی که به ویروس پاپیلوم انسانی آلوده می‌شوند، دچار زگیل تناسلی نمی‌شوند. ویروس به مرور زمان از بدن اکثر افراد، از جمله بیمارانی که زگیل مشخص دارند، پاک می‌شود.
به ندرت پیش می‌آید که زگیل تناسلی مشکلات درازمدتی را برای سلامتی ایجاد کند.
علل ایجاد زگیل تناسلی
آلوده شدن پوست ناحیه تناسلی و مقعد به ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) و عفونت ناشی از آن باعث ایجاد زگیل تناسلی می‌شود.
ویروس HPV بیش از صد نوع مختلف دارد که هر یک بخش خاصی از بدن را درگیر می‌کند؛ برای مثال سویه خاصی از ویروس HPV دست و پا را آلوده می‌کند، زگیلی که روی پا ایجاد می‌شود، وروکا یا زگیل گوشتی گفته می‌شود.
تقریباً سی نوع ویروس HPV در ناحیه تناسلی و مقعد و اطراف آن زندگی می‌کنند، اما عامل ایجاد اکثر زگیل‌های تناسلی فقط دو گونه از ویروس HPV، یعنی سویه‌های 6 و 11 هستند که نقشی در ابتلا به سرطان ندارند.
شیوه انتقال زگیل تناسلی
ویروس عامل ایجاد زگیل تناسلی به راحتی حین رابطه جنسی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. هر فردی که فعالیت جنسی دارد، می‌تواند به ویروس آلوده شود و آن را انتقال دهد. زگیل تناسلی به روش‌های زیر منتقل می‌شود:
- زگیل تناسلی می‌تواند حین رابطه جنسی مقعدی یا واژینال منتقل شود.
- ویروس HPV از راه تماس پوستی مستقیم منتقل می‌شود، بنابراین امکان سرایت آن حین تماس نزدیک ناحیه‌های تناسلی وجود دارد و حتی اگر رابطه جنسی همراه با دخول نباشد، باز هم امکان سرایت بیماری وجود دارد.
- ویروس از کاندوم عبور نمی‌کند، اما از آنجایی که کاندوم تمام ناحیه تناسلی را نمی‌پوشاند، احتمال آلوده شدن پوستی که با کاندوم پوشیده نشده است، وجود دارد.
- احتمال انتقال ویروس هنگام مشخص بودن زگیل بیشتر است، هرچند ویروس حتی پس از از بین رفتن زگیل هم می‌تواند منتشر شود.
- زگیل به ندرت در اثر رابطه جنسی دهانی داخل دهان یا گلو یا روی لب‌ها ایجاد می‌شود.
- زگیل در اثر تماس ناحیه‌های تناسلی به راحتی منتقل می‌شود و اطراف مقعد ایجاد می‌گردد. زگیل ناحیه مقعد لزوماً پی‌آمد رابطه جنسی مقعدی نیست.
- ممکن است زگیل روی دست به ناحیه تناسلی سرایت کند؛ البته این اتفاق بسیار نادر است.
- چنانچه مادر در دوران بارداری دچار زگیل تناسلی شود، به ندرت پیش می‌آید که ویروس حین زایمان به نوزاد منتقل می‌شود.
- زگیل تناسلی از راه بوسه، در آغوش گرفتن، استفاده از حوله، وان یا ظروف غذاخوری مشترک، در استخر یا از طریق صندلی توالت منتقل نمی‌شود.
نشانه‌ها و علائم
بر روی بدن اکثر بیماران آلوده به عفونت HPV زگیل مشخصی به چشم نمی‌خورد و ویروس خود به خود از بین می‌رود. بنابراین ممکن است بیمار یا همسرش متوجه آلوده شدن به ویروس نشوند.
چنانچه زگیل ایجاد شود، این اتفاق می‌تواند سه هفته تا چند ماه یا حتی چند سال بعد از آلوده شدن به ویروس رخ دهد. بیمار زائده یا برآمدگی گوشتی کوچکی را تشخیص می‌دهد یا متوجه تغییر کردن پوست ناحیه تناسلی یا مقعدی یا اطراف آن می‌شود.
- زگیل‌های تناسلی زنان معمولاً روی فرج (لب‌های دور دهانه واژن)، دهانه رحم و داخل واژن ایجاد می‌شود.
- زگیل‌های تناسلی مردان روی آلت، کیسه بیضه و میزراه (مجرای خروج ادرار) به وجود می‌آید.
- زگیل تناسلی گاهی روی بخش فوقانی ران و دور یا داخل مقعد نیز تشکیل می‌شود.
- ممکن است بیمار زگیل را ببیند یا حس کند یا همسرش متوجه وجود زگیل بشود. زگیل تناسلی غالباً بسیار کوچک است و به سختی دیده می‌شود، به همین دلیل بیماران معمولاً متوجه وجود زگیل نمی‌شوند.
- زگیل ممکن است مسطح یا به صورت یک برآمدگی کوچک صاف باشد؛ بعضی زگیل‌ها نیز به شکل توده‌های نسبتاً بزرگ گل کلم مانند ایجاد می‌شوند.
- زگیل ممکن است به صورت تکی یا گروهی ایجاد شود.
- زگیل تناسلی معمولاً بدون درد است؛ البته بعضی زگیل‌های تناسلی با خارش همراه هستند و باعث ایجاد التهاب می‌شوند.
- زگیل تناسلی می‌تواند موجب خونریزی مقعد یا میزراه بشود.
- انحراف جریان ادرار می‌تواند نشانه وجود زگیل تناسلی در میزراه باشد.
چطور تشخیص بدهم که به ویروس آلوده شده‌ام؟
معمولاً فقط زمانی می‌توانید از وجود زگیل تناسلی مطمئن بشوید که پزشک یا پرستار زگیل را ببیند و عفونت را تایید کند. حتی اگر خود یا همسرتان از وجود زگیل تناسلی مطمئن هستید، باز هم بهتر است که برای تایید تشخیص به پزشک مراجعه کنید.
حتی اگر همسرتان زگیل مشخصی نداشته باشد، باز هم ممکن است خودتان زگیل تناسلی داشته باشید. از آنجایی که احتمال دارد هم‌زمان به چند بیماری عفونی مقاربتی مبتلا باشید؛ در شرایط زیر برای معاینه و بررسی ابتلا به عفونت‌های دیگر به پزشک مراجعه کنید:
- چنانچه خود یا همسرتان به تازگی دچار زگیل تناسلی شده باشید.
- اگر خود یا همسرتان علائم عفونت را دارید یا فکر می‌کنید که ممکن است علائم مرتبط را داشته باشید.
- چنانچه به تازگی رابطه جنسی محافظت نشده‌ای با یک فرد جدید داشته‌اید.
- چنانچه همسرتان به شما اطلاع داد که به یک بیماری عفونی مقاربتی مبتلا است.
- اگر به بیماری عفونی مقاربتی دیگری مبتلا هستید.
- اگر باردار هستید یا قصد باردار شدن دارید.
معاینه و آزمایش
چه مدت بعد از رابطه جنسی می‌توانم به وجود آمدن زگیل تناسلی را بررسی کنم؟
به محض این که فکر کردید ممکن است به ویروس آلوده شده باشید، می‌توانید به وجود آمدن زگیل را بررسی کنید. البته زگیل تناسلی همواره بلافاصله بعد از انتقال ویروس ایجاد نمی‌شود؛ بنابراین پزشک روش معاینه خودتان و پیدا کردن زگیل را به شما نشان می‌دهد و می‌گوید که اگر زگیل را پیدا کردید، باید چکار بکنید.
ممکن است بعد از سرایت ویروس سه هفته تا هجده ماه طول بکشد تا برآمدگی محسوس یا مشهودی ایجاد شود.
معاینه و تشخیص زگیل چگونه انجام می‌شود؟
معاینه اصلی زگیل تناسلی شامل بررسی ظاهر زگیل می‌شود. ممکن است پزشک برای بهتر دیدن زگیل از ذره‌بین استفاده کند.
- ممکن است لازم باشد معاینه داخلی واژن یا مقعد برای بررسی وجود زگیل داخلی در این ناحیه‌ها انجام شود.
- به ندرت ضرورت پیدا می‌کند که نمونه‌برداری از زگیل برای بررسی دقیق‌تر انجام شود. با توجه به این که نمونه از چه ناحیه‌ای گرفته می‌شود، بی‌حسی موضعی در صورت لزوم اعمال می‌شود.
- هیچ آزمایش خون روتینی برای تشخیص ویروس زگیل تناسلی وجود ندارد.
معاینه زگیل تناسلی تا چه حد دقیق است؟
اکثر زگیل‌های تناسلی را با نگاه کردن به آنها به راحتی می‌توان تشخیص داد.
آیا لازم است که برای بررسی از بین رفتن زگیل هم معاینه شوم؟
اگر برای درمان زگیل تناسلی تحت نظر پزشک هستید، باید به طور منظم برای درمان به کلینیک یا مطب پزشک مراجعه کنید تا پزشک موثر بودن درمان را بررسی کند یا درمان را در صورت لزوم تغییر بدهد.
اگر خودتان فکر می‌کنید که زگیل از بین رفته است، بسیاری از پزشکان لزومی برای معاینه مجدد نمی‌بینند. البته همواره می‌توانید برای مشاوره یا معاینه به پزشک مراجعه کنید.
درمان زگیل تناسلی
درمان صرفاً در صورت قابل مشاهده بودن زگیل انجام می‌شود. روش درمان به ظاهر زگیل، تعداد و محل زگیل‌ها بستگی دارد.
درمان با هدف از بین بردن و برداشتن زگیل انجام می‌شود. میزان تاثیرگذاری درمان متغیر است و به اندازه و نوع زگیل، درمان انجام شده و قدرت سیستم ایمنی در مقابله با ویروس بستگی دارد.
برخی بیماران نیازی به درمان ندارند یا ترجیح می‌دهند درمان نشوند. بااین حال درمان کمک می‌کند تا اکثر زگیل‌ها سریع‌تر از بین بروند. چون عامل ایجاد زگیل تناسلی ویروس است و باکتری نیست، آنتی بیوتیک تاثیری در از بین رفتن زگیل ندارد.
روش‌های مختلفی برای از بین بردن زگیل وجود دارد که از آن جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- محلول یا کرم چند روز در هفته روی زگیل زده می‌شود. این کار را می‌توانید در خانه انجام بدهید. برخی بیماران از همسرشان می‌خواهند که کرم یا محلول را روی زگیل بزند. درمان باید چند هفته ادامه داده شود.
- کرایوتراپی (فریز کردن)
- الکتروکوتری (سوزاندن زگیل) تحت بی‌حسی موضعی
- جراحی تحت بی‌حسی موضعی
- لیزردرمانی تحت بی‌حسی موضعی
چون بعضی کرم‌ها سرپوش، دیافراگم یا کاندوم لاتکس (لاستیکی) را ضعیف می‌کنند، گونه‌های پلی اورتانی (پلاستیک نرم) گزینه ایمن‌تری محسوب می‌شوند. برای داشتن یک رابطه جنسی امن با پزشک مشورت کنید.
بعضی روش‌های درمان زگیل ناراحت کننده است، اما این روش‌ها معمولاً دردناک نیست. چون درمان زگیل باعث تحریک، سوزش و درد به مدت چند روز می‌شود، می‌توانید بعد از درمان مسکن مصرف کنید.
- تا زمانی که درمان به اتمام نرسیده است، از صابون عطری، روغن حمام، حباب حمام، کرم و لوسیون استفاده نکنید، چون استفاده از این محصولات باعث سوزش و تحریک پوست می‌شود.
- اگر باردار هستید، حتماً موضوع را به پزشک اطلاع بدهید تا درمان مناسب را برایتان در نظر بگیرند.
- محلول‌هایی که برای از بین بردن زگیل در داروخانه به فروش می‌رسد، برای درمان زگیل تناسلی مناسب نیست.
- هیچ شواهدی دال بر موثر بودن درمان‌های مکمل در از بین بردن زگیل تناسلی در دست نیست.
پی‌آمدهای درمان نکردن زگیل تناسلی
اگر زگیل تناسلی را درمان نکنید، ممکن است زگیل ناپدید بشود، به همان شکل باقی بماند، بزرگتر یا بیشتر بشود. اکثر زگیل‌ها به مرور زمان و بدون درمان از بین می‌روند. البته این فرآیند ممکن است مدت‌ها طول بکشد، به خصوص اگر بیمار به عارضه‌ای مبتلا باشد که عملکرد سیستم ایمنی وی را مختل کرده باشد و مقابله با عفونت را دشوار کرده باشد.
درمان نکردن زگیل معمولاً خطری برای سلامتی ندارد، اما ممکن است ناراحت کننده باشد و ظاهر آن باعث ناراحتی و خجالت بیمار شود. درمان زگیل خطر انتقال آن را به دیگران کاهش می‌دهد.
سرعت از بین رفتن زگیل
بعضی زگیل‌ها به سرعت از بین می‌رود، اما تعدادی از زگیل‌ها هم مقاومند و درمان باید چند بار تکرار شود. همچنین ممکن است مدتی طول بکشد تا اثر درمان شروع بشود.
شواهد موجود نشان می‌دهد که سیگاری‌ها کمتر از غیرسیگاری‌ها به درمان واکنش نشان می‌دهند. اگر درمان اولیه موفقیت‌آمیز نباشد، روش‌های دیگر امتحان می‌شود. همچنین زگیل گاهی اوقات عود می‌کند و دوباره ایجاد می‌شود.
آیا احتمال عود زگیل وجود دارد؟
برخی افراد فقط یک بار حمله زگیل تناسلی را تجربه می‌کنند؛ اما عده‌ای نیز به دفعات دچار زگیل می‌شوند. وقتی زگیل جدیدی ایجاد شود، نمی‌توان گفت که آیا زگیل پی‌آمد عفونت اولیه بوده است یا بیمار به عفونت جدیدی مبتلا شده است.
پیشگیری از زگیل تناسلی و دیگر بیماری‌های عفونی مقاربتی
چنانچه با فردی که به عفونت مقاربتی مبتلا است، رابطه جنسی برقرار کنید، حتی اگر آن فرد هیچ گونه علائمی نداشته باشد، ممکن است شما هم به این بیماری‌های عفونی دچار شوید.
رعایت توصیه‌های زیر از ابتلا به زگیل تناسلی و اکثر بیماری‌های عفونی مقاربتی دیگر، از قبیل کلامیدیا، سوزاک و HIV جلوگیری می‌کند. همچنین اگر خودتان به این بیماری‌ها مبتلا باشید، با رعایت کردن توصیه‌های زیر می‌توانید از سرایت آنها به دیگران پیشگیری کنید.
- هر بار که می‌خواهید رابطه جنسی مقعدی یا واژینال برقرار کنید، از کاندوم‌های داخلی یا خارجی استفاده کنید. کاندوم از ابتلا به دیگر بیماری‌های عفونی مقاربتی جلوگیری می‌کند و مانع ابتلا یا انتقال زگیل تناسلی می‌شود، به ویژه اگر از کاندوم در زمان وجود داشتن زگیل و تا سه ماه پس از از بین رفتن زگیل استفاده کنید.
- در رابطه‌های جنسی دهانی از کاندوم یا پوشش مخصوص برای پوشاندن آلت، فرج یا مقعد استفاده کنید.
- از اسباب‌بازی‌های جنسی به طور اشتراکی استفاده نکنید. این وسایل را در صورت استفاده اشتراکی حتماً قبل از هر بار مصرف بشویید و با کاندوم جدید بپوشانید.
