دستگاه ادراری،بیماری کلیه

[sbu_post_image]

مشکل ساختاري دستگاه ادراري

ممکن است شما از جمله بيماراني باشيد که به طور مکرر دچار عفونت مي شوند. در اين حالت پزشک به وجود ناهنجاري ساختاري در سيستم ادراري شما شک مي کند و دستور به انجام سونوگرافي يا سي تي اسکن يا هر نوع تصويربرداري ديگر که بتواند اختلال احتمالي را مشخص کند، خواهد داد.

در بسیاری از موارد وجود خون در ادرار تنها علامت بیماری زمینه ای می باشد به گونه ای که هماچوری بدون درد بسیار شایع میباشد مگر اینکه همراه با انسداد یا التهاب باشد بنا بر این بیماران با عفونت مثانه یا هماچوری ثانویه   ممکن است علائم تحریکی دردناک ادراری را با هماچوری تجربه کنند.درد همراه با هماچوری معمولا به علت خونریزی از دستگاه ادراری فوقانی و با انسداد حالب بوسیله  لخته ها  میباشد.دفع این لخته ها موجب درد کولیکی بسیار شدید میگردد ودر شناسایی محل خونریزی کمک کننده  میباشد.

 علایم دیگری نظیر درد شکمی، کاهش شدت ادرار، تأخیر در ادرار ، تب، تکرر ادرار ، درد در حین ادرار و تمایل شدید به ادرار کردن ممکن است وجود داشته باشد که در تشخیص بیماری زمینه ای بسیار مهم میباشد.

نقش اصلی کلیه ها در بدن چیست؟

یکی از وظایف مهم و اصلی کلیه ها، تنظیم تعادل مایعات و املاح بدن است. برای آنکه عملکرد کلیه‌ها به درستی انجام شود، باید خون کافی وارد آنها شود و به شبکه پیچیده مویرگی‌شان برسد. کلیه‌ها علاوه بر تنظیم آب و املاح بدن، وظیفه تولید هورمون اصلی خونساز بدن را هم بر‌عهده دارند. یکی دیگر از وظایف کلیه ها، دفع سموم بدن با آب به صورت ادرار است.

نوشیدن آب و عملکرد کلیه ها

کم‌آب ماندن بدن، کلیه‌ها را به سموم و داروهای زیان‌آور حساس‌تر می‌کند. اگر فردی سنگ کلیه یا در سابقه خانوادگی‌اش ابتلا به بیماری‌های کلیوی وجود دارد، مصرف کافی آب در شبانه‌روز برایش بسیار مهم است.

حفظ سلامت کلیه‌ها

یکی از ارکان حفظ سلامت انسان، محافظت از کلیه ها در برابر آسیب‌هاست. بیماری‌های کلیوی در مراحل اولیه کاملا بی‌علامت هستند، بنابراین تنها راه اطلاع از بیماری‌های کلیوی در این مراحل ابتدایی، انجام آزمایش‌های مربوطه است. برخی علایم ممکن است نشان‌دهنده ابتلا به بیماری کلیوی باشند که در صورت وجود هر یک از آنها حتما باید به پزشک مراجعه کرد تا آزمایش لازم را درخواست کند. این آزمایش‌ها روی نمونه خون و ادرار انجام می‌شوند و گاهی برای اطمینان از نتایج آنها باید بیش از یک بار انجام شوند.

دستگاه ادراری

دستگاه ادراری از چه قسمت هایی تشکیل شده است؟ دستگاه ادراری شامل کلیه ها، حالب ها و مثانه و پیشابراه است. به طور طبیعی هر فرد دو کلیه دارد که در عقب حفره شکم، پشت پرده صفاق و درست زیر پرده دیافراگم در طرفین ستون فقرات قرار گرفته اند. کلیه ها به صورت یک صافی عمل می کنند و خون را از مواد زاید پاک کرده و ادرار می سازند. ادرار در طی شبانه روز به تدریج در کلیه ها تشکیل شده از طریق حالب ها به مثانه منتقل می شود و در آن جا ذخیره می گردد که به وسیله مکانیسم دفع به صورت اختیاری و یا بی اختیار توسط پیشابراه از مثانه به خارج از بدن هدیات می شود. ظرفیت متوسط مثانه در فرد بزرگسال 300 تا 500 میلی لیتر است ولی در کودکان این ظرفیت کمتر است بنابراین کودکان مجبورند بارها بیش از بزرگسالان تخلیه ادرار کنند. وقتی مقدار کافی از ادرار در مثانه جمع شد این احساس از طریق نخاع به مغز می رسد و فرد از میل به تخلیه ادرار آگاه می شود.

حالِب

هر کلیه دارای یک میزنای(حالِب؛ureter)است که به شکل لوله ای فیبری-عضلانی، ادرار را از لگنچه به مثانه هدایت می کند. هر حالب تقریباً40 تا41 سانتی متر طول دارد و معمولاً حالب راست به دلیل پایین تر قرار داشتن کلیه راست نسبت به کلیه چپ، کمی کوتاه تر از حالب چپ است.

حالب از لایه های مخاطی، عضلانی و رشته ای (فیبری) تشکیل می شود. محل ورود حالب به مثانه، مثلث(تریگون؛trigone) نام دارد و دریچه های واقع در این ناحیه از برگشت(ریفلاکس؛refiux ) ادرار به داخل کلیه ها جلوگیری به عمل می آورند. بخش شکمی حالب، در پشت صفاق در سمت داخلی عضله ی پسواس بزرگ(psoas major )قرار دارد. بخش لگنی حالب در جنس مذکر، در مسیر دیواره خارجی حفره ی لگن حرکت می کند و در جلوی رأس فوقانی کیسه مِنَوی به زاویه خارجی مثانه می رسد.

در جنس مؤنث بخش لگنی حالب، مرز پشتی حفره ی تخمدانی را تشکیل میدهد و در جلول و داخل، در مسیربخش فوقانی مهبل(واژن) حرکت می کند. ادرار به وسیله ی امواج کِرمی شکل(امواج پریستالتیک؛peristaltic waves ) که تقریباً هر 3 دقیقه یک بار ایجاد می شوند از حالب ها به مثانه پمپ می شود.

* خون رسانی حالب به وسیله ی سرخرگ های منشعب شده از سرخرگ کلیوی،آئورت شکمی،سرخرگ بیضه ای (در جنس مذکر)یا سرخرگ تخمدانی(در جنس مؤنث)، سرخرگ خاصره ای(ایلیاک)مشترک،سرخرگ ایلیاک داخلی، سرخرگ احشایی و رحمی (درجنس مؤنث) و سرخرگ مثانه ای تحتانی صورت می گیرد.

پیشابراه

*پیشابراه(urethera)، لوله ای است که ادرار را از مثانه به خارج از بدن دفع می کند. پیشابراه در آقایان حدود 20 سانتی متر طول دارد و از مثانه شروع می شود و پس از عبور از قسمت مرکزی غده ی پروستات به محل واقع در بین دو لایه ی بافت مرتبط کننده ی دو استخوان عانه(پوبیس)می رود و در نهایت به سوراخ آلت تناسلی می رسد. پیشابراه در خانمها، حدود 3 سانتی متر طول دارد و مستقیماً در پشت ارتفاق عانه(سمفیزپوبیس؛symphysis pubis ) و جلوی مهبل(واژن)واقع است. سمفیزپوبیس مفصل حاصل از به هم پیوستن تنه های استخوان عانه(شرمگاهی)واقع در محل تلاقی استخوان های لگن دوطرف است.

در جنس مذکر، پیشابراه به مجرای انزالی(ejaculatory duct) می پیوندد و در نتیجه، علاوه بر ادرار، مایع منی نیز از طریق آن خارج می شود.* خونرسانی به پیشابراه به وسیله ی سرخرگ پیشابراهی(urethralartery rethral arteryپیشابراه به وسیله ی سرخرگ پیشابراهی نیز می شود و پس از عبور از قسمت مرکزی غده ی پروستات به محل واقع در بین دو لا(شاخه ی سرخرگ خاصره ای داخلی) صورت می گیرد.* رگ های لنفاوی پیشابراه به گره های لنفاوی خاصره ای داخلی متصل می شوند.*پیشابراه در جنس مذکر، از 3 بخش پروستاتی، غشایی و اسفنجی تشکیل می شود.

بخش پروستاتی، عریض ترین قسمت پیشابراه است و از غده ی پروستات عبور می کند. این بخش، از بافت فیبری، رشته های عضلانی و سوراخ های ظریفی تشکیل می شود که با پروستات مرتبط هستند. بخش غشایی پیشابراه، حدود 2 سانتی متر طول دارد و در بین رباط های مثلثی شکل لگن واقع است. بخش اسفنجی پیشابراهف طویل ترین قسمت آن را تشکیل میدهد و از جسم اسفنجی آلت(corpus spongiosum) تا سر آلت ادامه می یابد.

جسم اسفنجی، در سطح زیرین آلت قرار دارد و پیشابراه را احاطه و از آن محافظت می کند.

باکتری‌ها می‌توانند مثانه را آلوده کرده و عفونت ایجاد کنند و یا بدون آنکه علامتی ایجاد کنند، در آنجا تکثیر یابند.

در هر یک از این موارد، باکتری‌ها ممکن است از راه حالب بالا رفته و کلیه‌ها را دچار عفونت سازند. عفونت کلیه خطرناک است و ممکن است باعت زایمان زودرس در خانم‌های باردار یا سایر عوارض گردد.

عفونت مثانه در بین خانم‌های 20 تا 50 بیشتر شایع است.

منبع : متخصص مجاری ادراری ،متخصص مجاری ادراری ، کتاب راهنمای پزشکی خانواده- بیماری های کلیه و مجاری ادرار