سنگ کلیه در نوزادان و شیر خواران
در علم پزشکی ماه اول زندگی را دوره نوزادی، دو سال اول زندگی را دوره شیرخوارگی و از 14-2 سالگی را دوره کودکی می نامند. قبلا در مورد سنگهای ادراری در دوره کودکی در مقاله جداگانه ای صحبت شده است. در این مقاله در مورد سنگهای ادراری در نوزادان و شیرخواران صحبت می شود.
سنگهای سیستم ادراری در ما بین مردم بیشتر بنام سنگ کلیه شناخته شده است در صورتیکه سنگ می تواند در کلیه، حالب، مثانه و مجرای ادرار باشد. در رابطه با سنگهای ادراری در نوزادان و شیرخواران چند مبحث جداگانه وجود دارد که به مهمترین آنها پرداخته می شود.
نفروکالسینوز
بیماری نفروکالسینوز معادل فارسی ندارد آن عبارت از رسوب ذرات کلسیم نوک سوزنی در سرتاسر کلیه ها می باشد که در نوزادان و شیرخواران دیده می شود. آن مخصوص بچه های نارس و کودکانی است که با وزن خیلی کم مثلا 1500 گرم و زودتر از هفته 32 حاملگی بدنیا می آیند. میزان شیوع این بیماری در کودکان نارس خیلی زیاد و 64-28 درصد است. در 27 درصد این کودکان ذرات کلسیم بهم چسبیده و تبدیل به سنگ کلیه می شوند.
یعنی از هر سه کودک نارس با وزن خیلی اندک یکی از آنها دارای سنگ کلیه خواهد بود. نوزادانیکه در هفته کمتر از 32 حاملگی بدنیا می ایند، 27 درصد آنها مبتلا به نفروکالسینوز خواهند بود. یکی از دلایل مهم نفروکالسینوز در این نوزادان استفاده از یک داروی مدر بخصوص (فوروسماید) می باشد. در 70 درصد نوزادانیکه دارای نفروکالسینوز هستند سابقه استفاده از این داروی مدر وجود دارد. نوزادانیکه دارای بیماری طول کشیده هستند بیشتر در معرض خطر نفروکالسینوز می باشند. اگر نوزادی بیش از 28 روز زیر دستگاه اکسیژن باشد احتمال نفروکالسینوز زیاد است. نفروکالسینوز معمولا در سال اول زندگی کم کم برطرف می شود ولی در 15درصد این کودکان بیماری همچنان ادامه پیدا می کند. نفروکالسینوز به شرطی کم کم برطرف می شود که عامل مساعد کننده مثل انسداد ادراری وجود نداشته باشد. این بیماری دارای عوارض دراز مدت هم است. فشار خون بالا و کاهش عملکرد کلیه ها از جمله این عوارض هستند.
سنگهای ادراری در نوزادان و شیرخواران
هر عاملی که سبب شود مواد معدنی در ادرار کریستالیزه شوند، خطر تشکیل سنگ ادراری را به همراه خواهد داشت. مواد زیر سبب تشکیل سنگ در سیستم ادراری نوزادان و شیرخواران می شوند:
• کلسیم با فسفات یا اگزالات
• مشتقات پورین مثل گوشت
• منیزیوم آمونیوم فسفات
• سیستئین
• مصرف بعضی از داروها مثل فنی توئین و تریامترن
• شیر خشک حاوی ملامین
عوامل خطر ساز:
در نوزادان و شیرخواران عوامل زیر سبب افزایش احتمال تشکیل سنگ ادراری می شوند:
• حجم ادرار اندک
• افزایش ترشح کلسیم از ادرار
• افزایش ترشح اگزالات از ادرار
• افزایش ترشح اسیداوریک از ادرار
• ادرار اسیدی: در ادرار اسیدی سنگ اسید اوریکی و سیستئینی براحتی تشکیل می شوند.
پیش آگهی
پیش آگهی بیماری بستگی به علت سنگ سازی و درمان مناسب دارد. با درمان مناسب و جلوگیری از تشکیل سنگ، معمولا این کودکان مشکل پیدا نمی کنند ولی اگر کودک بطور مکرر تحت عمل جراحی قرار گیرد و یا سنگ به مدت طولانی سبب انسداد ادراری شود، کلیه ها آسیب دیده و در بسیاری از موارد نیز کودک دیالیزی می شود. در بعصی بیماریها کودک بسرعت سنگ می سازد. بنابراین تشخیص این بیماریها کمک به پیشگیری می کند.
نوزادان و شیرخواران دارای سنگ ادراری علائم بخصوصی ندارند، بی قراری، عفونتهای مکرر ادراری، ادرار خونی و تب و لرز از علائم سنگ ادراری در نوزادان و شیرخواران هستند.
بررسیهای آزمایشگاهی
نوزادان و شیرخواران مبتلا به سنگهای ادراری نیازمند بررسیهای زیر هستند:
• اندازه گیری میزان مواد زیر در خون: الکترولیتها، اوره، کراتینین، کلسیم، فسفر، اسید اوریک، آلکالن فسفاتاز، پروتئین، آلبومین، هورمون پاراتیروئید و ویتامین D
• جمع آوری ادرار 24 ساعته و اندازه گیری مواد زیر در آن: کلسیم، فسفر، اسید اوریک، اگزالات، منیزیوم، پروتئین، سیستین و کراتینین
• تجزیه کامل ادرار و کشت ادرار
روشهای تصویر برداری
• سونوگرافی در تشخیص سنگهای ادراری خیلی موثر است.
• سی تی اسکن: سی تی اسکن اسپیرال بدون ماده حاجب حساسترین و دقیق ترین روش تشخیص سنگهای ادراری است و تا 97 درصد سنگها را می تواند تشخیص دهد.
درمان: هدف از درمان سنگهای ادراری در نوزادان و شیرخواران عبارت است از:
• جلوگیری از آسیب بیشتر به کلیه ها
• از بین بردن درد
• تجویز دارو برای دفع و یا خارج ساختن سنگ
• پیشگیری از تشکیل سنگ مجدد
منبع: دکتران
