شایع ترین بیماری دستگاه ادراری

[sbu_post_image]

سنگ کلیه چیست

اندازه سنگ کليه با شدت علائم سنگ کليه ارتباطی ندارد. هيچ ارتباطی بين اندازه و علائم سنگ کلیه وجود ندارد.

معمولا” سنگ کلیه وقتی می خواهد دفع بشود، درد ايجاد می کند و وقتی جايش ثابت شد، درد از بين می رود، به عبارتی وقتی درد سنگ کليه از بين رفت، مفهومش دفع سنگ کلیه نيست. يعنی وقتی درد شروع شد و بعد تسکين پيدا کرد، بايد تکليف سنگ مشخص شود و نبايد بيمار فکر کند که چون ديگر درد ندارد پس همه چيز خوب شد و سنگ از بين رفت. بايد به کمک سونوگرافی و عکس راديولوژی مخصوص کليه و مجاری ادرار، اين سنگ پيگيری شود و اگر پيدا نشد آن وقت بگوييم که سنگ افتاده است و يک نفس راحت بکشيمتشخيص سنگ کليه

تشخيص سنگ کليه در کسانی که تاکنون سنگ کليه نداشته اند، هيچ علامتی هم ندارند، کمی مشکل است. از طرفی نمی توان به تمام افراد جامعه هم توصيه کرد که بروند و سونوگرافی و راديولوژی بشوند، چرا که احتمال دارد سنگ کليه داشته باشند. بنابراين ما توصيه می کنيم در کسانی که ممکن است کليه سنگ ساز داشته باشند و دلايلی به نفع سنگ کليه در آنها وجود دارد، بررسی های لازم صورت گيرد، مثلا” کسانی که در فاميل درجه يکشان سابقه سنگ کليه وجود دارد، هر سال يا هر دو سال يکبار، برای اين بررسی ها به پزشک مراجعه کنند. افرادی هم که خودشان سابقه سنگ کليه دارند، بايد سالی يکبار تحت سونوگرافی و بررسی های لازم قرار بگيرند.

وقتی غلظت موادی در داخل يک محلول بيش از حد شود، در نهايت به حالت فوق اشباع در می آيند و به کريستال تبديل شده و رسوب می کنند، مثل اتفاقی که موقع توليد نبات رخ می دهد. نبات رابا همين روش توليد می کنند. ابتدا محلول شکر و آب را غليظ می کنند، و سپس داخل اين محلول غليظ نخ آويزان می کنند تا کريستال های شکر دور اين نخ جمع شوند و نبات توليد شود. اين همان اتفاقی است که هنگام تشکيل سنگ کليه می افتد. وقتی غلظت مواد در ادرار زياد شود، زمينه تشکيل هسته سنگ در ادرار فراهم می شود. وقتی هم که اين هسته اوليه ايجاد شد، ساير مواد دور اين هسته رسوب می کنند و سنگ بزرگ می شود.

سنگ کلیه یکی از شایع ترین بیماری های دستگاه ادراری است و آقایان بیش از خانم ها مبتلا به آن می شوند.

اکثر سنگ های کلیه بدون دخالت و اقدام درمانی، خود به خود دفع می شوند ولی سنگ هایی که به مدت طولانی باقی می مانند و ایجاد علایم و عوارض می کنند باید با روش های مختلف تحت درمان قرار بگیرند.

سنگ کلیه، توده سختی است که از بلور ساخته می شود که جدا از ادرار، در سطوح داخلی کلیه به وجود می ایند. به طور معمول ادرار حاوی مواد شیمیایی خاصی است که از تشکیل بلورها پیشگیری می کند ولی به نظر می رسد این مواد در تمام افراد به خوبی عمل نمی کنند و از این رو بعضی اشخاص مبتلا به سنگ کلیه می شوند. چنان چه بلورها خیلی ریز باشند بدون ایجاد علایم، به وسیله ادرار از دستگاه ادراری دفع می شوند.

سنگ های کلیه از ترکیبات شیمیایی مختلفی تشکیل می شوند. شایع ترین نوع این سنگ ها، حاوی ترکیبی از کلسیم و اگزالات یا کلسیم و فسفات هستند. این مواد شیمیایی بخشی از رژیم غذایی طبیعی افراد را تشکیل می دهند.

سنگ هایی که در اثر عفونت دستگاه ادرای ایجاد می شوند، شیوع کمتری دارند. به این نوع سنگ های کلیه، سنگ های ناشی از عفونت گفته می شود.* سنگ های از جنس اسید اوریک ناشایع تر هستند.سنگ های سیستینی به ندرت دیده می شوند.

ممکن است سنگ ها در حالب قرار داشته باشند که در این صورت به آنها سنگ حالب(ureterolithiasis ) هم گفته می شود ولی در مجموع برای ساده تر شدن کار، سنگ های واقع در تمام قسمت های دستگاه ادراری را«سنگ کلیه» می نامند.

سنگ کلیه با سنگ کیسه صفرا ارتباطی ندارد و احتمال وجود سنگ کلیه در فرد مبتلا به سنگ کیسه صفرا افزایش نمی یابد.* احتمال ابتلا به سنگ کلیه در آقایان از 40 تا 70 سالگی افزایش می یابد و در خانم ها میزان احتمال ایجاد سنگ کلیه در سال های دهه پنجم زندگی به حداکثر می رسد.

با این که ممکن است خوردن بعضی از غذاها احتمال تشکیل سنگ کلیه در افراد مستعد را افزایش دهد ولی در افراد غیرمستعد غذاها باعث ایجاد سنگ نمی شوند.* در فرد دارای سابقه خانوادگی ابتلا به سنگ کلیه، احتمال ایجاد سنگ بیشتر است. همچنین عفونت های دستگاه ادراری، اختلالات کلیوی( مانند بیماری های کیستی کلیه) و بعضی بیماری های متابولیک مانند پرکاری غده پاراتیرویید با تشکیل سنگ کلیه در ارتباط هستند.

نکته*بیش از 70% افراد مبتلا به بیماری ارثی نادر، اسیدوزتوبلرکلیوی»(اسیدوز لوله ای) دچار سنگ کلیه می شوند.

سیستینوری(اختلال ارثی دفع بیش از حد و دایمی اسید آمینه سیستین در ادرار، در اثر اختلال بازجذب لوله ای کلیه)و هیپراُگزالوری(دفع مقدار زیاد اُگزالات در ادرار)، دو اختلال نادر متابولیک ارثی هستند که اغلب موجب بروز سنگ کلیه می شوند.* ازدیاد کلسیم در ادرار(هیپرکلسیوری) اختلالی ارثی است و در بیش از نیمی از افرادمبتلا به سنگ کلیه، عامل ایجاد سنگ به شمار می آید. کلسیم جذب شده از غذاها از طریق ادرار دفع می شود.

بالابودن مقدار کلسیم در ادرار موجب کریستال های اگزالات کلسیم یا فسفات کلسیم در کلیه ها و دستگاه ادراری می شود.* سایر علل بروز سنگ کلیه عبارتند از:افزایش اسیداوریک ادرار که نوعی اختلال متابولیسم اسیداوریک است. نقرس، مصرف مقدار بیش از حد ویتامینD ، عفونت های مجاری ادرار و انسداد مجاری ادرار.* سنگ های اُگزالاتی ممکن است در افراد مبتلا به التهاب مزمن روده یا افرادی که تحت عمل جراحی بای پَس روده قرار گرفته اند نیز ایجاد شوند.

منبع: متخصص ارولوژی تهران