[sbu_post_image]
گلومرول
گلومرول ها و لوله های کلیوی ، خون را تحت فشار بالا تصفیه می کنند؛ اوره، املاح و سایر مواد زاید محلول را از پلاسمای خون برمی دارند و محلول خالص و تصفیه شده را به خون بازمی گردانند.*روزانه بیش از 1180 لیتر خون از دو کلیه عبور می کند. ورود خون به کلیه به وسیله ی سرخرگ کلیوی و خروج آن از کلیه، به وسیله ی سیاهرگ کلیوی انجام می شود. تمام خون بدن، در هر ساعت حدود 20 بار از کلیه ها عبور می کند ولی فقط حدود حجم خون از نفرون ها خارج می شود. کلیه ها آب را به صورت ادرار برمی دارند و آب تصفیه شده را به پلاسمای خون بازمی گردانند و از این طریق به حفظ تعادل آب بدن کمک می کنند.
بعضی هورمون ها، به ویژه هورمون ضد ادراری(antidiuretic hormone ) تولیدشده به وسیله ی غده هیپوفیز، عملکرد کلیه ها را در تنظیم تعادل آب و الکترولیت بدن را کنترل می کنند.
علایم شایع گلومرولونفریت
گلومرلونفریت خفیف هیچ علامتی ایجاد نمی‌كند و تشخیص آن تنها با آزمایش ادرار میسر می‌شود. گلومرولونفریت شدید علایم زیر را ایجاد می‌كند:
۱. ادرار تیره یا كمی قرمز
۲. احساس كسالت
۳. خواب‌آلودگی
۴. تهوع یا استفراغ
۵. سردرد
۶. گاهی تب
۷. بی‌اشتهایی
۸. كاهش ادرار
۹. تنگی نفس
۱۰. بالارفتن فشار خون
۱۱. وجود پروتئین در ادرار
۱۲. اختلال بینایی (به علت بالا بودن فشار خون)
۱۳. جمع‌شدن مایع در بدن، خصوصاً پف كردن چشم‌ها و ورم مچ پا
دیالیز چیست؟
دیالیز(dialysis) در اصل واژه ای یونانی مرکب از «dia» به معنی «جداکردن» و«lysis» به معنی «ضعیف کردن» یا « معتدل کردن» است و به فرآیند جداسازی کولوییدها و مواد متبلور موجود در محلول، براساس سرعت انتشار انها در یک غشای نیمه تراوا اطلاق می شود. اما در اصطلاح پزشکی، دیالیز عبارت است از روشی برای برداشتن بعضی عناصر خاص از خون یالنفف بر اساس سرعت انتشار آنها در یک غشای نیمه تراوای خارج از بدن.
انواع دیالیز
دیالیز ممکن است به دو صورت انجام شود:** همودیالیز(hemodialysis) یا دیالیز خونی که در آن، مواد زاید و ناخالص خون برداشته و خارج می شوند. همودیالیز در بیماری نارسایی کلیه و بیماری های سمی مختلف انجام می شود و در آن، خون بیمار از دستگاه مخصوص دیالیز عبور داده می شودتا مورد انتشار (دیفوزیون؛diffusion ) و اولترافیلتراسیون(ulterafiltration ) قرار گیرد و سپس دوباره به جریان خون بازگردانده می شود.
دیالیز صفاقی(peritoneal dialysis ) برای اصلاح عدم تعادل مایعات یا الکترولیت های خون یا خارج کردن سموم، داروها یا سایر مواد زایدی که باید به طور طبیعی به وسیله کلیه دفع شوند صورت می گیرد و در آن، از پرده ی صفاق داخل شکم به عنوان یک غشاءِ قابل انتشار استفاده می شود.
دیالیز صفاقی را می توان به طور منظم در منزل نیز انجام داد. برای انجام دیالیز صفاقی، تحت بی حسی موضعی، کاتتر(لوله پلاستیکی مخصوص دیالیز صفاقی) در صفاق قرار داده و بخیه می شود و به جای هوای داخل کاتتر، مایع مخصوص دیالیز قرار می گیرد تا از ورود هوا به حفره ی صفاق پیشگیری شود.
الکترولیت های مورد نیازاز طریق اُسموز، دیفوزیون و فیلتراسیون و از راه صفاق دارای عروق به رگ های خونی شکم وارد و مواد زاید خون را از راه همین رگ ها به مایع دیالیز برمی گرداند. سپس مایع دیالیز در اثر نیروی جاذبه از حفره صفاقی تخلیه می شود.
دیالیز صفاقی
دیالیز صفاقی یکی از شیوه‌های درمان جایگزینی کلیه‌است که تقریباً از دو دهه پیش رواج فزاینده‌ای یافته‌است که اساسا به دلیل سهولت و مناسب بودن و قیمت پایین آن است. در دیالیز صفاقی، انتقال آب و مواد حل شونده از خلال غشا که دو کمپارتمان حاوی مایع را از هم جدا می‌کند، انجام می‌شود. این دو کمپارتمان عبارت‌اند از: خون موجود در کاپیلرهای صفاقی که در نارسایی کلیه حاوی مقادیر بیشتری اوره، کراتینین، پتاسیم و… است و محلول دیالیز در حفره صفاقی که بطور معمول حاوی سدیم، کلر استات و لاکتات است که با غلظت بالای گلوکز هیپراسمولار شده‌است. غشای صفاق به عنوان یک صافی عمل می‌کند، واقعا یک غشا هتروژن، نیمه تراوا و حاوی سوراخها در اندازه‌های مختلف است که آناتومی و فیزیولوژی پیچیده‌ای دارد.
جریانهای انتقالی در انجام جایگزینی انتشار: مواد حل شونده اورمیک و پتاسیم بر اساس شیب غلظت از مویرگهای خون صفاق به محلول دیالیز صفاقی منتشر می‌شوند در حالیکه گلوکز، لاکتات در مقیاس کمتر، کلسیم در مسیری معکوس از محلول دیالیز وارد خون می‌شوند.
اولترا فیلتراسیون: بطور هم‌زمان هیپراسمولار بودن نسبی محلول دیالیز صفاقی موجب اولترافیلتراسیون آب و همراه آن مواد حل شونده در آب از غشا می‌شود.
جذب: بطور هم‌زمان، یک جذب ثابت آب و مواد حل شونده از حفره صفاقی بطور مستقیم و غیر مستقیم به سیستم لنفاتیک وجود دارد.
درمان نارسایی کلیه توسط دیالیز صفاقی
اکثر بیماران مبتلا به نارسایی کلیه می توانند با دیالیز صفاقی درمان شوند. موارد منع پزشکی خاص مانند سابقه جراحی بزرگ شکمی می تواند انجام دیالیز صفاقی را مشکل نماید.
تاثیر دیالیز صفاقی بر زندگی شما
اکثر افراد از قابلیت انعطاف و استقلال که با دیالیز صفاقی دارند، لذت می برند. افراد تحت دیالیز صفاقی میتوانند زندگی طبیعی داشته باشند. تطبیق برنامه درمانی با کار ،مدرسه یا برنامه سفر آسان است زیرا شما شما مسئول درمان خویش هستید.
درمان کلیه با همودیالیز
چون در همودیالیز ، ما با خون بیمار سر و کار داریم و در هر بار دیالیز ممکن است خون بیمارهایی ریخته شود یا در زمان برگشت خون از دستگاه به بدن لخته شود و آن مقدار از خون لخته شده را باید دور ریخت . این ها همه می توانند عامل ایجاد آنمی در بیمار دیالیزی شوند .
امکان انتقال بیماری ها در افرادی که در یک محیط دیالیز می کنند بالاست . اکثر این بیماری ها منتقله از خون هستند . مثل هپاتیت ها (C , B) . به طوری ویروس عامل هپاتیت B را می توان تا یک هفته در سطوح پیدا کرد و چقدر باید خدمه توجیح شده باشند که اگر یک قطره خون روی زمین افتاد ، خوب محل را با مواد ضدعفونی تمیز کنند و یا سطح خود دستگاه دیالیز را چقدر باید خوب تمیز کرد .
هر مریضی که می خواهد دیالیز شود باید از نظر HIV , HCV , HBV Ag بررسی شود . به طوری که بیمار HBV مثبت باید در اتاق ایزوله دیالیز شود و دستگاه ها دیالیز این بیماران باید جدا باشد . اما در مورد هپاتیت HIV , C ، لازم نیست بیمار را از بقیه مریض ها جدا کرد و اتاق ایزوله داشته باشند .
یکی دیگر از عوامل کاهش فشارخون مریض دیالیزی این است که در حین دیالیز و بلافاصله بعد از مواد خوراکی می خورند . خوردن زیر دیالیز ممنوع است زیرا می تواند شانس انتقال بعضی عفونت ها را افزایش دهد . خوردن بیمار زیر دیالیز ، با ضربان قلب پایین و هایپوتروفی قلب و کاهش بازده آن و هم چنین آنمی در فرد ، باعث می شود همان میزان خون کم فرد نیز ،جذب دستگاه گوارش شود و بیمار دچار هایپوتنشن شدید شود .
منبع : متخصص اورولوژی تهران
