پیشگیری از سنگ های کلیوی

 

[sbu_post_image]

1- افزایش دریافت آب و مایعات

مهم ترین اقدام پیش گیرانه برای اغلب افراد مبتلا به سنگ کلیه نوشیدن آب و مایعات کافی است.

نوشیدن مایعات کافی با رقیق کردن ادرار از تشکیل سنگ ها ممانعت می نماید(برای مثال شکر بیشتری در یک لیوان چای یا آب حل می شود تا نصف لیوان). بیماران می بایست آب کافی برای تولید حدود 2 لیتر ادرار در طی روز را بنوشند.

به عنوان نمونه 240 تا 300 میلی لیتر مایع در هر ساعت در طی بیداری بنوشید و 240 تا 300 میلی لیتر را در طی شب(گاهی توصیه می شود در طی شب نیز بیماران بیدار شده و قدری آب بنوشند).

حداقل 50 درصد از کل مایعات دریافتی باید از آب باشد که در آب و هوای گرم تر و برای افراد با فعالیت بدنی بالاتر، دریافت مایعات بیشتری مورد نیاز است.

2- رژیم غذایی در سنگ های کلسیمی

هر چند که پزشکان یک رژیم غذایی با کنترل مقادیر کلسیم دریافتی را توصیه می نمایند ولی راه کار اصلی آن است که دریافت کلسیم در حد متعادل حفظ شود(نه بیش از حد و نه کمتر) چرا که بدن به مقادیر مشخصی از کلسیم برای حفظ عملکردهای مهمی نیاز دارد. توصیه بر آن است که مردان کلسیم دریافتی شان را به 800 میلی گرم در روز محدود کنند و زنان در دوران قبل از یائسگی کلسیم دریافتی شان را به 1000 میلی گرم در روز و در دوران پس از یائسگی به 1200 میلی گرم در روز محدود نمایند.

برخی مواقع سنگ های اگزالاتی و یا اگزالات کلسیمی به این علت تشکیل می شوند که کلسیم کافی در دستگاه گوارش موجود نیست و در نتیجه اگزالات اضافی برای ترشح به کلیه ها می رود و لذا برخی مواقع  ممکن است پزشک کاهش دریافت اگزالات را به همراه افزایش دریافت کلسیم توصیه نماید.

بیشترین منبع کلسیم رژیم غذایی از شیر و محصولات لبنی(مثل ماست و پنیر) حاصل می شود. کلسیم موجود در محصولات لبنی معمولا به آسانی جذب می شوند. غذاهای دیگری مانند سبزیجات برگ سبز حاوی مقادیر مشخصی از کلسیم هستند ولی حاوی مواد دیگری نیز می باشند که توانایی جذب کلسیم در بدن را کاهش می دهند. لذا قابلیت جذب کلسیم از سبزیجات برگ سبز کمتر از محصولات لبنی است.

برخی آنتی اسیدها و برخی از داروهای بدون نسخه نیز حاوی کلسیم هستند که ممکن است به شکل قابل جذب برای بدن باشند و یا نباشند. هر چند که معمولا بدن کلسیمی را به میزان بیش از مقدار مورد نیازش جذب نمی کند ولی برخی شرایط خاص می توانند منجر به جذب مقادیر بیش از حد کلسیم و یا عبور مقادیر بیش از حد کلسیم از کلیه ها شوند.

بیمارانی که تحت رژیم غذایی با کنترل کلسیم دریافتی هستند می بایست قبل از مصرف هر نوع داروی بدون نسخه و یا مکمل ویتامینی با پزشک معالج خود مشورت نمایند.

3-رژیم غذایی در سنگ های اگزالاتی

اگزالات عموما در غذاهای با منشا گیاهی یافت می شود. در دستگاه گوارش کلسیم با اگزالات ترکیب می شود و این امر توانایی جذب کلسیم را کاهش می دهد. گاهی اوقات سنگ های اگزالاتی و یا اگزالات کلسیمی به این علت تشکیل می شوند که کلسیم کافی در دستگاه گوارش موجود نیست و در نتیجه اگزالات اضافی برای ترشح به کلیه ها می رود.

در برخی موارد خاص از سنگ های اگزالات و اگزالات کلسیم، پزشک ممکن است کاهش دریافت اگزالات را به همراه افزایش دریافت کلسیم توصیه نماید.

به طور کلی توصیه می شود که این بیماران بیش از 60 میلی گرم اگزالات را در رژیم غذایی شان دریافت نکنند. بدین منظور غذاهایی که حاوی مقادیر بالا و یا متوسطی از اگزالات هستند را می بایست کاهش داد و یا از رژیم غذایی حذف نمود.

هر چند که غذاهای بسیاری هستند که حاوی مقادیر زیادی اگزالات هستند اما 8 غذا به عنوان مسئول اصلی افزایش سطوح  اگزالات شناخته می شوند که عبارت هستند از ریواس، اسفناج، توت فرنگی، شکلات، سبوس گندم، آجیل، چغندر و چای.

4- رژیم غذایی در سنگ های کلسیمی

مشاهده شده است که مصرف مقادیر بیش از حد از مواد مذکور سنگ های کلسیمی و یا اگزالات کلسیمی را توسعه می دهند.

برخی قند ها به طور طبیعی در غذاها موجود هستند و جای نگرانی از بابت این مواد طبیعی نیست ولی افرادی که سابقه ی سنگ های کلیوی را دارند می بایست از مصرف غذاهای فرآوری شده که به آن ها قند اضافه افزوده می شود اجتناب نمایند و همچنین از مصرف شکر اضافی در آماده سازی غذاها و یا سر میز غذا اجتناب کنند و همچنین از مصرف انواع شیرینی جات و شربت ها و خوراکی هایی که در تهیه ی آن ها قند و شکر به کار رفته است، پرهیز کنند.

به نظر می رسد که کاهش سدیم در رژیم غذایی مقادیر کلسیم ترشحی در ادرار را کاهش می دهد. بر همین اساس و به دنبال آن افرادی که سابقه ی ابتلا به سنگ های کلیوی حاوی کلسیم را دارند از محدودیت سدیم در رژیم غذایی شان(به میزان 2300 تا 3500 میلی گرم در روز) سود می برند.

یک رژیم غذایی حاوی پروتئین زیاد حیوانی بر یک سری مواد معدنی در ادرار اثر می گذارد و ممکن است در توسعه ی تشکیل سنگ های کلیوی موثر باشد. لذا افرادی که مستعد ابتلا به سنگ های کلیوی هستند می بایست از مصرف پروتئین بیش از نیاز بدن شان در طی روز اجتناب نمایند.

5- رژیم غذایی در سنگ های کلسیمی

فیبرها بخش غیر قابل هضم گیاهان می باشند. دو نوع فیبر غذایی موجود است فیبر محلول(محلول در آب) و فیبر نامحلول. هر دوی آن ها عملکردهای مهمی را در بدن بر عهده دارند. ولی فیبر نامحلول(که در سبوس گندم و برنج و جو هم یافت می شود) ممکن است به کاهش کلسیم ادراری کمک نماید.

فیبرها در دستگاه گوارش با کلسیم ترکیب می شوند لذا کلسیم به جای دفع از کلیه از طریق مدفوع دفع می شود. فیبر نامحلول همچنین حرکت مواد را در دستگاه گوارش سرعت می بخشد و لذا زمان کمتری برای جذب کلسیم در اختیار خواهد بود.

6- رژیم غذایی در سنگ های اگزالاتی

هنگامی که ویتامین C توسط بدن استفاده می شود، اگزالات تولید می گردد.

پس مصرف مکمل های ویتامین ث در جایی که پزشک توصیه بر کاهش اگزالات رژیم غذایی دارد ممکن است ایده ی خوبی نباشد و می بایست در این مورد با پزشک معالج تان مشورت نمایید.

7- رژیم غذایی در سنگ های سیستینی

بیماران مبتلا به سنگ های سیستینی باید آب فراوانی(بیش از 4 لیتر در روز ) بنوشند. حتی خیلی اوقات پزشکان توصیه می کنند در طول شب نیز بیدار شده و آب بنوشند. رژیم غذایی ای که ادرار را قلیایی نماید برای این افراد مفید است و غذاهایی که ادرار را اسیدی می کنند را نباید مصرف کنند.

سنگ های سیستینی حاوی سیستین هستند که محصولی از اسیدهای آمینه سیستئین و متیونین می باشد. لذا ساده ترین راه برای کاهش مقادیر سیستین بدن محدودیت دریافت پروتئین است. غذاهای خاصی بر حسب محتوای پروتئین شان ممکن است انتخاب و یا پرهیز شوند. ماهی و غلات حاوی پروتئین های غنی از متیونین هستند ولی پروتئین حبوبات مقادیر اندکی دارد.

ادرار بیش از حد اسیدی تشکیل سنگ های سیستینی را تقویت می کند. افزایش PH ادرار(یا قلیایی نمودن آن) به حل شدن سنگ های سیستینی کمک می کند.

غذاهایی که به افزایش PH ادرار کمک می کنند عبارت هستند از آبمیوه ها و سبزیجات تازه و بسیاری از میوه ها.

8- رژیم غذایی در سنگ های اسید اوریکی

بیماران مبتلا به سنگ های اسید اوریکی باید آب زیادی مصرف کنند و رژیم غذایی آن ها طوری باشد که PH ادرارشان را کمی افزایش دهد و از اسیدی شدن ادرارشان پیشگیری شود. می بایست اعتدال در دریافت پروتئین غذایی حتی برای پروتئین های منابع گیاهی(مثل حبوبات و مغزها) رعایت شود و پروتئین بیشتر از نیاز دریافت نشود چرا که ادرار را اسیدی می کنند و شما باید از اسیدی شدن ادرارتان جلوگیری کنید و از مصرف غذاهایی که محیط ادرارتان را اسیدی می کنند مثل منابع پروتئین حیوانی اجتناب کنید. لذا توصیه می شود افراد مبتلا به سنگ های اوریکی تنها در حد نیاز بدن پروتئین را دریافت نمایند و نه بیشتر.

در مورد حداقل پروتئین مورد نیاز روزانه تان با پزشک متخصص مربوطه مشورت نمایید. شما می بایست دریافت مایعات را به 5/2 تا 3 لیتر در طی روز افزایش دهید و رنگ ادرارتان می بایست بسیار کم رنگ باشد که به معنای دریافت مایعات کافی در شما است(البته به یاد داشته باشید مکمل های مولتی ویتامینی رنگ ادرار را زرد می کنند حتی اگر آب کافی نوشیده شود). معمولا پزشکان مصرف سیترات پتاسیم را برای شما تجویز می کنند.

توجه داشته باشید برخی سبزی ها مثل کلم ها نیز ممکن است سطح اسید اوریک خون را افزایش دهند.

منبع  تبیان