[sbu_post_image]
علت پیوند کلیه
پیوند کلیه در چه مواردی انجام می شود؟*پیوند کلیه(Kidney transplantation ) معمولاً در موارد بروز نارسایی کلیه و به ویژه در مرحله انتهایی آن انجام می شود.پیوند کلیه، علاج قطعی بیماری نیست و در کنار آن باید داروهای توصیه شده به وسیله ی پزشک تا پایان عمر مصرف شوند.
پیوند کلیه را نمیتوان در همه ی بیماران انجام داد و تصمیم گیری در این باره باید به وسیله ی پزشک متخصص صورت گیرد. کلیه را می توان از اعضای زنده خانواده یا سایر افراد مناسب و نیز از افرادی که دچار مرگ مغزی شده اند یا بلافاصله پس از مرگ فرد اهدا کننده به دست آورد.
برای انجام پیوند کلیه باید گروه خونی فرد اهدا کننده و فرد گیرنده پیوند با یکدیگر سازگاری داشته باشد.
علت آسیب کلیه
آیا مصرف مسکّن ها موجب آسیب کلیه می شود؟* مسکّن های بدون نیاز به نسخه(شامل آسپیرین، استامینوفن، ایبوبروفن، ناپروکسن و تعدادی دیگر از داروهای ضدالتهاب غیر استروییدی) در اکثر افرادی که از مقادیر توصیه شده آنها استفاده می کنند بی خطر هستند ولی در بعضی بیماریها و نیز در صورت مصرف درازمدت یک یا چند دارو از این گروه ممکن است خطراتی برای کلیه ها ایجاد شوند.
داروهای مسکّن دونوع آسیب کلیوی متفاوت ایجاد می کنند:آسیب اول عبارت است از نارسایی کلیه حاد و با شروع ناگهانی به دنبال مصرف آسپیرین،ایبوبروفن و ناپروکسن که معمولاً این مورد در افراد دارای بیماری هایی مانند لوپوس و بیماری مزمن کلیه یا در اشخاصی که اخیراً مقدار زیادی الکل مصرف کرده اند و یا در افراد مسن دیده می شود.
این آسیب گاهی حتی با مصرف یک قرص بروز میکند ولی اکثراً در موارد مصرف کمتر از 10 روز مسکّن های مزبور روی میدهد. نارسایی حاد کلیه نیاز به دیالیز اورژانس دارد. آسیب دوم، نفروپاتی آنالژزیک( بیماری کلیوی ناشی از مصرف مسکّن،analgesic nephropathy ) نام دارد و در اثر مصرف روزانه مسکّن برای مدت چندسال ایجاد می شود و نوعی بیماری مزمن کلیه است که برخلاف نارسایی حاد کلیه قابل برگشت نیست و به دیالیز دایمی یا پیوند کلیه نیاز دارد.
دیالیز چیست؟
دیالیز(dialysis) در اصل واژه ای یونانی مرکب از «dia» به معنی «جداکردن» و«lysis» به معنی «ضعیف کردن» یا « معتدل کردن» است و به فرآیند جداسازی کولوییدها و مواد متبلور موجود در محلول، براساس سرعت انتشار انها در یک غشای نیمه تراوا اطلاق می شود. اما در اصطلاح پزشکی، دیالیز عبارت است از روشی برای برداشتن بعضی عناصر خاص از خون یالنفف بر اساس سرعت انتشار آنها در یک غشای نیمه تراوای خارج از بدن.
انواع دیالیز
دیالیز ممکن است به دو صورت انجام شود:** همودیالیز(hemodialysis) یا دیالیز خونی که در آن، مواد زاید و ناخالص خون برداشته و خارج می شوند. همودیالیز در بیماری نارسایی کلیه و بیماری های سمی مختلف انجام می شود و در آن، خون بیمار از دستگاه مخصوص دیالیز عبور داده می شودتا مورد انتشار (دیفوزیون؛diffusion ) و اولترافیلتراسیون(ulterafiltration ) قرار گیرد و سپس دوباره به جریان خون بازگردانده می شود.
دیالیز صفاقی(peritoneal dialysis ) برای اصلاح عدم تعادل مایعات یا الکترولیت های خون یا خارج کردن سموم، داروها یا سایر مواد زایدی که باید به طور طبیعی به وسیله کلیه دفع شوند صورت می گیرد و در آن، از پرده ی صفاق داخل شکم به عنوان یک غشاءِ قابل انتشار استفاده می شود.
دیالیز صفاقی را می توان به طور منظم در منزل نیز انجام داد. برای انجام دیالیز صفاقی، تحت بی حسی موضعی، کاتتر(لوله پلاستیکی مخصوص دیالیز صفاقی) در صفاق قرار داده و بخیه می شود و به جای هوای داخل کاتتر، مایع مخصوص دیالیز قرار می گیرد تا از ورود هوا به حفره ی صفاق پیشگیری شود.
الکترولیت های مورد نیازاز طریق اُسموز، دیفوزیون و فیلتراسیون و از راه صفاق دارای عروق به رگ های خونی شکم وارد و مواد زاید خون را از راه همین رگ ها به مایع دیالیز برمی گرداند. سپس مایع دیالیز در اثر نیروی جاذبه از حفره صفاقی تخلیه می شود.
کلیه منفرد
کلیه منفرد(solitary kidney ) اکثر افراد دارای دو کلیه هستند که هریک از آنها در یک طرف بدن، بلافاصله زیر قفسه سینه و در کنار ستون مهره ها قرار گرفته است. اما در بعضی از افراد به جای دو کلیه، یک کلیه وجود دارد که ممکن است این وضعیت یا مادرزادی است یا در اثرعمل جراحی برداشتن کلیه(نفروکتومی،nephrectomy ) ایجاد شده و یا اهدای کلیه عامل ان بوده است. نفروکتومی برای درمان بیماریهایی مانند سرطان کلیه، آسیب دیدی کلیه در اثر ضربه و یا بعضی از بیماری های کلیوی دیگرانجام می شود.
عوارض کلیه منفرد
در اکثر افرادی که دارای یک کلیه هستند مشکلی بروز نمی کند و فقط به آنها توصیه می شود احتیاط های لازم در زمینه محافظت از کلیه خود را فراموش نکنند.
ممکن است در فرد دارای کلیه منفرد تغییرات بسیار آهسته و خفیفی ایجاد شوند که جلب توجه نمایند، ولی در دراز مدت احتمال دارد این تغییرات به اقدامات یا درمان های خاصی نیاز پیدا کنند.
این تغییرات عبارتند از: افزایش خفیف فشارخون(که چند سال پس از اهدا یا از دست دادن کلیه ایجاد می شود)؛ وجود پروتئین در ادرار( معمولاً مقدار پروتئین ادرار افرادی که یک کلیه خود را از دست می دهند بالاتر از مقدار طبیعی است)؛کاهش سرعت تصفیه گلومرولی(GFR ).
تا زمانی که تغییرات مزبور تحت کنترل هستند بر سلامت و طول عمر فرد تأثیری نمیگذارند ولی باید برای پایش آنها با برنامه ی منظمی به پزشک مراجعه شود.
نکته: افراد دارای یک کلیه به رعایت رژیم غذایی خاص نیاز ندارند مگر آنکه دچار فشارخون بالا باشند که در این صورت باید رژیم کم نمک را رعایت نمایند. عدم استفاده از غذاهای پرپروتئین و نخوردن الکل و محدود نمودن مقدار کافئین مصرفی مفید است.
داشتن یک کلیه، مانع از انجام ورزش یا مسابقات ورزشی نمی شود. استفاده از لباس های محافظ مانند جلیقه های دارای بالشتک در بازی هایی مانند بسکتبال یا فوتبال موجب امنیت بیشتر می شوند.
منبع : کتاب راهنمای پزشکی خانواده- بیماری های کلیه و مجاری ادرار
