هماچوری یا وجود خون در ادرار
وجود بیش از سه گلبول قرمز در ازمایش ادرار هماچوری گفته میشود .بنا بر این تا سه گلبول قرمز طبیعی تلقی می شود.
گاهی بیمار با نگاه معمولی با چشم غیر مسلح خون را در ادرار مشاهده میکند که البته برای بیماران ترسناک میباشد وبیمار سریع به اورژانس مراجعه میکند.
وجود خون در ادرار چه بصورت میکروسکوپی و چه بصورت مشاهده معمولی با چشم غیر مسلح بسیار مهم میباشد ونباید بی اهمیت تلقی شود.
هر چه میزان خونریزی بیشتر باشد شانس یافتن بیماری زمینه ای بیشتر میگردد.بگونه ای که معمولا در خونریزی واضح بیماری زمینه ای تشخیص داده میشود.
خونریزی ممکن است به یکباره بوده یا اینکه مکرر باشد. علل ایجاد کننده هماچوری از علل بی خطر مثل عفونتها تا علل خطرناکی مثل بیماریهای کلیوی یا سرطان ها متفاوت می باشد. بنابراین در صورت وجود چنین حالتی حتماً باید به پزشک مراجعه نمود
بعضی داروها، رنگهای خوراکی و سبزی ها منجر به رنگ قرمز ادراریا تغییر در رنگ ادرار میگردند که به علت وجود خون در ادرار نمی باشد و به ان هماچوری کاذب می گویند.
علل هماچوری
شایعترین آنها شامل بزرگی خوش خیم پروستات ،
ضربه ها،
عفونتهای ویروسی مجاری ادراری مثل سیستیت هموراژیک،
عفونتهای منتقله از راه تماس جنسی
علایم ونشانه های هماچوری
در بسیاری از موارد وجود خون در ادرار تنها علامت بیماری زمینه ای می باشد به گونه ای که هماچوری بدون درد بسیار شایع میباشد مگر اینکه همراه با انسداد یا التهاب باشد بنا بر این بیماران با عفونت مثانه یا هماچوری ثانویه ممکن است علائم تحریکی دردناک ادراری را با هماچوری تجربه کنند.درد همراه با هماچوری معمولا به علت خونریزی از دستگاه ادراری فوقانی و با انسداد حالب بوسیله لخته ها میباشد.دفع این لخته ها موجب درد کولیکی بسیار شدید میگردد ودر شناسایی محل خونریزی کمک کننده میباشد.
علایم دیگری نظیر درد شکمی، کاهش شدت ادرار، تأخیر در ادرار ، تب، تکرر ادرار ، درد در حین ادرار و تمایل شدید به ادرار کردن ممکن است وجود داشته باشد که در تشخیص بیماری زمینه ای بسیار مهم میباشد.
تشخیص هماچوری
این که در کدام مرحله از ادرار فرد دچار هماچوری شود مهم می باشد. و تا حدی نشاندهنده منشاء بیماری زمینه ای است. هماچوری در ابتدای ادرار ناشی از درگیری پیشابراه باشد و هماچوری در انتهای ادرار ناشی از خونریزی از گردن مثانه و پروستات میباشد و خونریزی که در تمام ادرار باشد منشا ان از مثانه و حالب و کلیه ها میباشد.
گاهی وجود علائم دیگر می تواند محل یا علت خونریزی را مشخص نماید
درد شکمی می تواند ناشی از التهاب کلیه یا حالب ها ثانویه به ضربات، عفونتها و سرطانها باشد
کاهش شدت ادرار، تأخیر در ادرار یا ادرار ناکامل ناشی از درگیری مجاری ادراری تحتانی مثلاً ثانویه به بزرگی خوش خیم پروستات یا سرطانها می باشد
وجود تب می تواند ناشی از عفونت کلیه ها یا حالب ها باشد.
درد پهلوها می تواند ناشی از ضربات یا سرطانهای کلیه ها باشد.
تکرر ادراری ، درد در ادرار یا تمایل شدید به ادرار کردن می تـواند ناشی از سرطان مثانه باشد.
پزشک جهت تشخیص باید از بیمار تاریخچه کامل گرفته و نکات زیر می تواند در تاریخچه مهم باشند. سابقه سیگار کشیدن یا مصرف الکل ، تماس با مواد سمی به مدت طولانی ، سابقه وجود سنگ کلیه، صدمات ، عفونتها ،استفاده از داروهای خاص در حال حاضر یا در گذشته، وجود بیماریهای اخیر و عادات مربوط به نحوه ادرار کردن
وجود سوابق خانوادگی می تواند نشاندهنده وجود اختلالات ارثی نظیر سنگ کلیه، کم خونی داسی شکل یا سایر بیماریهای ارثی مربوط به بروز هماچوری باشد
یک معاینه فیزیکی کامل با تمرکز بیشتر بر روی مجاری ادراری، شکم، لگن، ناحیه تناسلی و راست روده نیز باید انجام شود
ازمایشات هماچوری
جهت تشخیص حتماً باید از فرد آزمایش ادرار به عمل آید. در زیر میکروسکوپ باید ادرار از نظر وجود گلبولهای قرمز ، سفید و وجود سلولهای سرطانی و باکتریها چک شود. بعلاوه جهت ارزیابی وجود عفونت می توان از ادرار کشت نیز تهیه نمود
می توان از یک روش دیگر بنام سیستوپورتروسکوپی نیز در مراحل بعد استفاده نمود که از طریق آن تحت بی حسی موضعی می توان پیشابراه، مثانه و پروستات را بطور مستقیم مشاهده نمود
با استفاده از عکس رنگی نیز می توان وجود سنگهای ادراری، سرطانها، انسداد و سایر علل هماچوری را مورد بررسی قرار داد. افرادی که نسبت به مواد حاجب حساسیت دارند، باید حتماً قبل از انجام عکس رنگی پزشک خود را در جریان قرار دهند . امروزه سی تی اسکن نیز بسیار کمک کننده میباشد
تشخیصهای افتراقی هماچوری
اگر هیچ علت خاصی پیدا نشد، می توان سنگهای کلیه و سنگهای مثانه ، سرطانها و سایر علل خطرناک و تهدید کننده حیات را رد کرد. تنها عللی که باقی می مانند همان عللی هستند، که خود بخود بهبودی یافته یا اینکه ناشناخته هستند. مردان بالای ۵۰ سال که علت خاصی برای آنها پیدا نشده است، باید حتماً جهت بررسی وجود سرطان پروستات، آزمایش آنتی ژن اختصاصی پروستات یا PSA را انجام دهند .
در نهایت هماچوری خصوصا در بزرگسالان باید علامت بیماریهای بدخیم در نظر گرفته شود مگر اینکه با بررسی های انجام شده و معاینات انجام شده چیز دیگری ثابت شده باشد.
شایعترین علت خونریزی واضح از دستگاه ادراری در افراد بالای پنجاه سال سرطان مثانه میباشد .
منبع: دکتر موسی نژاد
