بیماری در کلیه

سندروم فانکونی

(به انگلیسی: Fanconi syndrome)‏، بیماری لوله های پروکسیمال نفرونهای کلیوی می باشد که در آن گلوکز، اسیدهای آمینه، اسید اوریک، فسفات و بی‌کربنات به جای بازجذب، از طریق ادرار دفع می شوند.

لوله های پروکسیمال اولین بخش نفرون پس از فیلتر شدن گلومرولی مایعات هستند که در سندروم فانکونی این لوله ها دچار اختلال می شوند.این سندروم ممکن است به ارث برسد یا داروها و فلزات سنگین عامل ایجاد آن شوند. اشکال مختلف سندروم فانکونی می توانند اثرات متفاوتی روی لوله های پروکسیمال داشته باشند و در نتیجه عوارض مختلفی را ایجاد کنند. در سندروم فانکونی نوع دوم، کاهش بی‌کربنات (اسیدوز توبولهای پروکسیمال کلیوی) و کاهش فسفات را داریم که کاهش فسفات حتی در صورت کافی بودن کلسیم و ویتامین D سبب نرمی استخوان می گردد. زیرا فسفات برای رشد استخوان ها ضروری است.

این بیماری از نام یک متخصص اطفال سوییسی به نام گیدو فانکونی گرفته شده است. سندروم فانکونی را نباید با کم خونی فانکونی اشتباه گرفت.

سندرم نِفروتیک

*سندرم نفروتیک(nephrotic syndrome-NS ) عبارت است از وجود مقادیر بسیار زیاد پروتئین در ادرار(پروتئنوری)؛ کمبود مقدار پروتئین خون(هیپوپروتئینمی)؛ تورم نقاطی از بدن0 به ویژه اطراف چشم ها، دست ها و پاها)؛ بالابودن کلسترول خون.* سندرم نفروتیک در نتیجه اسیب گلومرول های کلیه ایجاد می شود و ممکن است در بسیاری از بیماری ها مانند دیابت شیرین، دیه شود ولی بعضی از موارد آن نیز بدون علت شناخته شده هستند.

مولکول های پروتئن که نمی توانند از گلومرول های طبیعی عبورکنند، پس از عبور از گلومرول های آسیب دیده وارد ادرار می شوند. نشت پروتئین ها به ادرار موجب کاهش پروتئین خون و در نتیجه تجمع آب در بافت های بدن می شود که این مسئله به تورم بدن(خیز یا اِدِم) می انجامد.* سندرم نفروتیک در کودکان در هر سنی ممکن است روی دهد ولی شایع ترین سن آن5/1 تا 5 سالگی و پسرها بیش از دخترها به آن مبتلا می شوند.

شایع ترین فرم سندرم نفروتیک در کودکان80% موارد) بیماری minimal change نامیده می شود که علت آن مشخص نیست.علت نامیده شدن این نوع از سندرم نفروتیک بهminimal changeآن است که در بیوپسی کلیه این بیماران، بافت کلیه طبیعی است و یا دچار تغییر بسیار کمی شده است. این نوع از سندرم نفروتیک با پردنیزون(نوعی کورتون) به خوبی درمان می شود.

سندرم نفروتیک

سندرم نفروتیک ممکن است علاوه بر گلومرولونفریت و دیابت در اثر بعضی بیماری های دیگر، مانند هپاتیتB، آمیلو ئیدوز(نوعی بیماری تجمع غیرطبیعی پروتئن در اعضای مختلف بدن)، در اثر واکنش بدن به بعضی داروها یا مواد شیمیایی و نیز در برخی بیماری های خودایمنی(اتوایمیون) مثل لوپوس نیز انجام شود.

علایم سندرم نفروتیک

*پُف آلود شدن صورت و اطراف چشم ها به ویژه در هنگام صبح، تنگی نفس،بی اشتهاییف کاهش وزن، کف آلود شدن ادرار و کاهش مقدار آن، تورم شکم، علایم سندرم نفروتیک را تشکیل می دهند.* هرچه مقدار دفع پروتئین از طریق ادرار بیشتر شود، وضعیت بیمار بدتر خواهدشد.

در بزرگسالان، برخلاف کودکان، در اکثر موارد بیماری زمینه ای عامل سندرم نفروتیک، یک بیماری کلیوی مانند نفروپاتی مامبرانو یا گلومرولونفریت قطعه ای کانونی(focal segmental ) است و این بیماری ها، علیرغم درمان، باقی می مانند و درنتیجه کلیه ها به تدریج توانایی تصفیه موادزیاد و آب اضافی را ازخون از دست میهند و در صورت ابتلا به نارسایی کلیه، دیالیز یا پیوند کلیه ضرورت می یابد.

برای تشخیص سندرم نفروتیک، اندازه گیری کراتینین و نیتروژن اوره خو(BUN )، اندازه گیری پروتئین خون، آزمایش بررسی ادرار از نظر وجود پروتئین ضروری است.

( با وارد کردن یک نوار شیمیایی مخصوص به داخل ادرار،ازمایش بررسی ادرار از نظر وجود پروتئین انجام می شود و در صورت وجود مقادیر زیاد پروتئین در ادرار، نوار مزبور تغییر رنگ می دهد. ممکن است از ازمایش جمع آوری ادرار 24 ساعته نیز برای تعیین دقیق تر مقدار پروتئین و سایر مواد موجود در ادرار استفاده شود.) ر بعضی موارد باید از نمونه برداری(بیوپسی) کلیه برای تشخیص استفاده کرد.* درمان سندرم نفروتیک، در درجه ی اول در مان بیماری زمینه ای عامل آن است.

به طور کلی افزایش کلسترول خون ثانویه به سندرم نفروتیک باید با داروهای کاهش دهنده ی چربی درمان شود. تورم(اِدِم) ثانویه به احتباس اب و نمک را می توان با استفاده از داروهای مُدرّ و اجتناب از تخلیه حجم داخل عروق کنترل نمود. عوارض وریدی ثانویه وضعیت بیش انعقادی همراه با سندرم نفروتیک با داروهای ضدانعقادی قابل درمان هستند. درمان پروتئینوری(که ثابت شده است می تواند موجب سمیّت کلیوی شود) با استفاده از داروهای بازدارنده سیستم رنین- آنژیوتانسین صورت می گیرد. درموارئ بالا بودن فشارخون، درمان آن با رزیم کم نمک و داروهای ضد فشارخون انجام می شود.

منبع : کتاب راهنمای پزشکی خانواده- بیماری های کلیه و مجاری ادرار، متخصص ارولوژی تهران