[sbu_post_image]
علائم سنگ های ادراری
در شخص مبتلا به سنگ ادراری علائم بالینی از تنوع زیادی برخوردارند. ممکن است بیمار مدت ها کاملاً بدون علامت باشد و در یک عکسبرداری یا سونوگرافی شکم یا یک آزمایش ادرار که به طور اتفاقی و به عنوان مثال جهت استخدام یا پیگیری بیماری دیگری انجام می شود سنگ ادراری کشف شود. ولی اغلب سنگ های ادراری بالاخره دارای علائم بالینی خواهند شد. این علائم گاهی در اثر شکسته شدن و پایین آمدن سنگ ایجاد می شوند. سنگ ها ابتدا در کلیه تشکیل شده و به طور پیشرونده از کالیس ها، لگنچه و حالب ها عبور می کنند. سنگ ها بر اساس محل خود (و نه بر اساس جنس خود) ایجاد علائمی می کنند.
سنگ های درون کالیس ها: اگر این سنگ ها کوچک باشند بدون علامت و بدون ایجاد انسداد هستند و به طور اتفاقی در عکسبرداری ها و یا آزمایش ادرار کشف می شوند. اگر بزرگ باشند ممکن است درد پهلو، عفونت ادراری مکرر و هماچوری (وجود خون در ادرار) ایجاد نمایند.
سنگ های درون لگنچه: گاهی بدون علامتند و گاهی دردهای متناوبی بسته به میزان انسداد ایجاد می کنند. اگر عفونت به آن اضافه شود علائم شدید عفونت کلیه و خون در بیمار مشاهده می شود.
سنگ های حالب در قسمت فوقانی: اگر سنگی آنقدر کوچک باشد که بتواند در حالب پایین بیاید ایجاد درد کولیک کلیوی و هماچوری (وجود خون در ادرار) می شود. حالب در محل اتصال به لگنچه، محل عبور سرخرگ ایلیاک و محل اتصال به مثانه دارای تنگی است و بقیه آن قطری حدود نیم تا یک سانتی متر دارد. معمولاً سنگ حالب در قسمت های تنگ تر گیر می کند و دردهای شدید کلیوی (کولیک کلیوی) ایجاد می کند. دردهای کولیک کلیوی مجموعه ای از دردهای تند، تیز و شدیدی هستند که به صورت حاد و ناگهانی شروع می شوند. این دردها به پلهو محدود شده و به طور متناوب و پیاپی تکرار می شوند. اکثر بیمارانی که به پزشک مراجعه می کنند در این مرحله هستند. بیمار در این وضعیت یک دست را به پهلوی خود گذاشته و بی تاب است و مرتب وضعیت خود را تغییر می دهد تا شاید با این عمل از شدت درد خود بکاهد. زمانی که سنگ به پایین تر آمد و به مدخل لگن رسید دردهای متناوب همراه با تهوع و استفراغ و حالت تیرکشنده به کشاله ران ایجاد می کند.
سنگ های حالب تحتانی: در این مرحله معمولاً دردها متناوب و تیر کشنده است که به سمت دستگاه تناسلی سیر می کند. حالب در محل اتصال به مثانه دارای تنگی است و شایعترین محلی که سنگ در آن گیر می کند، همین مکان است. حالب در محل اتصال به مثانه در طول جدار مثانه امتداد می یابد و زمانی که سنگ به این محل می رسد، به علت تأثیر گذاشتن بر اعصاب منطقه، ایجاد تحریک مثانه و سوزش ادرار و تکرر ادرار و هماچوری (وجود خون در ادرار) می کند.
وجود خون در ادرار گاهی به حدی زیاد است که توسط خود بیمار دیده می شود و او به پزشک گزارش می دهد. اگر ادرار به رنگ تیره یا دارای لخته های خون باشد، معمولاً خون از مناطق فوقانی دستگاه ادراری سرچشمه گرفته است. چنانچه خون به رنگ قرمز روشن در طول ادرار و یا انتهای آن و همچنین همراه با ناراحتی های دیگر ادراری مثل سوزش و تکرر ادرار باشد نشانه وجود سنگ در حالب تحتانی یا مثانه است. علت ایجاد خون در ادرار آسیب ناشی از سنگ به مخاط راههای ادراری است و وجود خون همراه با درد از خصوصیات بارز سنگ های دستگاه ادرار است. سوزش و تکرر ادرار در اثر حرکت جسم خارجی (سنگ) و التهاب و تحریک مخاط مثانه ایجاد می شود. زمانیکه سنگ در مجرای ادرار وارد شود ممکن است باعث سوزش و درد شدید و قطع جریان ادرار گردد. زمانیکه دردهای کولیکی کلیوی وجود دارد تب و لرز نیز از علائم سنگ است. لرز ممکن است تمام اندام ها را در بر گیرد. نوک انگشتان و لب ها اغلب رنگ پریده و کبود می شوند و با بالا رفتن تب، لرز از بین می رود و بهبودی حال بیمار مشاهده می شود. همراه دردهای کولیکی شدید تهوع و استفراغ وجود دارد که دلیل آن منشأ مشترک اعصاب خودکار احشائی است. همچنین ممکن است در این موقع روده ها بدون حرکت شوند و اتساع شکمی و نفخ نیز ایجاد شود. گاهی تنها علامت سنگ دستگاه ادراری یافتن یک عفونت ادراری در آزمایش ادرار است به خاطر همین نکته پزشک، هر بیمار مبتلا به عفونت ادراری را از لحاظ سنگ بررسی می کند. در بعضی مواقعی نیز ممکن است تنها علامت وجود سنگ، خون اندکی باشد که فقط در آزمایش ادرار به صورت میکروسکوپی مشاهده می شود و خود بیمار قادر به دیدن آن نیست.
درمان با آب سنگ ادراری
نقش پیشگیری و درمان با آب (آب درمانی) در بیماری سنگ دستگاه ادراری چیست؟ با قاطعیت می توان گفت مصرف آب به مقدار زیاد یک راه حل مناسب جهت پیشگیری و درمان است که به همراه رژیم غذایی و درمان های لازم دیگر باید اجرا شود. مصرف زیاد آب و مایعات باعث زیاد شدن ادرار و رقیق شدن آن و به حرکت در آمدن رسوبات و سنگ های کوچک و دفع خود به خودی آنها می شود و از رشد سریع سنگ ها نیز جلوگیری می کند. آب درمانی زمانی مفید خواهد بود که به درستی در طول شبانه روز و به مدت چندین سال انجام شود. برای این کار باید روزانه حدود 2 تا 3 لیتر (حدود 8 لیوان) آب مصرف شود و قبل از خواب نیز باید به میزان کافی آب نوشیده شود تا ادرار، رقیق بودن خود را در طول شب حفظ نماید. آب درمانی زمانی موفق است که وزن مخصوص ادرار کمتر از 1018 باشد (وزن مخصوص ادرار با آزمایش ادرار توسط آزمایشگاه مشخص می شود). افزایش حجم ادرار تا 5/2 لیتر در روز به میزان 50 درصد باعث کاهش وقوع مجدد سنگ سازی می شود. مناسب ترین مایعی که برای این منظور مورد استفاده قرار می گیرد آب معدنی است که باید از نظر ترکیبات واقعی و اثر بالینی آزمایش شده باشد. چنانچه تهیه آب معدنی به دلایلی مقدر نباشد می توان از آب آشامیدنی شهر استفاده کرد. بیماران مبتلا به ناراحتی های قلبی، فشار خون بالا و انسداد راه های ادراری، تنها به دستور پزشک معالج خود مجاز به انجام آب درمانی هستند.
-مصرف روزانه حدود ۳ لیتر مایعات و عمدتاً آب خالص
-اجتناب از مصرف شیر و فرآورده های لبنی در صورتی که سنگ کلیه از نوع کلسیمی ـ فسفری باشد.
-خودداری از شرایطی که با تعریق بیش از حد همراه است .
غذاهای حاوی ویتامین D اضافی و نیز بعضی آنتی اسیدهای حاوی کلسیم در افراد مبتلا به سنگ های کلسیمی نباید مصرف شوند.* افراد دارای ادرار بسیار اسیدی باید از خوردن زیادگوشت، ماهی و مرغ پرهیز نمایند زیرا این غذاها مقدار اسید ادرار را افزایش میدهند.* برای جلوگیری از ایجاد سنگ های سیستینی خوردن بیش از 4 لیتر آب در 24 ساعت توصیه می شود.نیم این مقدار باید در طول شب خورده شود.
داروی آلوپورینول از ایجاد سنگ های اسیداوریکی و بعضی داروهای مُدرّ(مثل هیدروکلروتیازید) از به وجود آمدن سنگ های کلسیمی پیشگیری میکنند. چنانچه نتوان با مصرف مایعات زیاد از ایجاد سنگ های سیستینی پیشگیری کرد ممکن است از داروهای کاهش دهنده مقدار سیستین در ادرار (مانندCuprimineیاThiola ) استفاده شود. اگر نتوان سنگ های عفونی را خارج نمود دارویی به نام اسید استو هیدروگزامیک(AHA ) تجویز می شود. این دارو را همراه با داروهای آنتی بیوتیک دراز مدت برای پیشگیری از عفونت های ادراری به کار می برند. گاهی درمان سنگ های کلیوی ناشی از پرکاری غددپاراتیرویید، برداشتن غدد مزبور با استفاده از عمل جراحی است. در اکثر موارد، فقط یکی از 4 غده ی پاراتیرویید را که بزرگ شده است خارج می کنند.
منبع : متخصص کلیه تهران
