درمان پروستات با لیزر

درمان پروستات با لیزر

امروزه لیزر جای خود را به عنوان یک روش درمانی در حوزه درمان بیماری‌های مختلف باز کرده است، به‌گونه‌ای که بیش از ۱۵ بیماری با دانش لیزر درمان می‌شود. لیزر در حقیقت یک شعاع تابش تک نور است که از مواد مختلف با مکانیزم‌های نوین علمی تهیه می‌شود. جاذبه ایجاد شده در درمان با لیزر در رشته پزشکی، انگیزه‌ای شده است تا سایر رشته‌ها نیز به این نوع تابش اشعه برای درمان مراجعه کنند و به همین دلیل هم‌اکنون دایره این درمان وسعت بیشتری یافته و در بسیاری از امراض و بیماری‌ها از روش‌های مختلف لیزر درمانی استفاده می‌شود. از چندی پیش در رشته اورولوژی هم برای درمان برداشتن پروستات، تخریب سنگ‌ها، برطرف کردن تنگی‌ها و سوزاندن تومورهای مثانه از لیزر استفاده می‌شود. پروستات غده‌ای خاص مردان است که در زیر مثانه و اطراف مجرای ادراری قرار دارد و وزن آن حدود ۲۰ گرم است. ترشح مواد خاص این غده یکی از فاکتورهای لازم برای باروری مردان است. به‌طور طبیعی بافت مترشحه‌ای در پروستات وجود دارد که با افزایش سن در افراد بالای ۴۰ سال و بر اثر یکسری فرآیندهای فیزیولوژیکی دچار افزایش تعداد سلول و در نهایت بروز عارضه‌ای موسوم به بزرگی خوش‌خیم پروستات یا در اصطلاح «BPH» می‌شود.

انواع جراحی پروستات با لیزر

جراحی پروستات با لیزر به روش‌های مختلفی انجام می‌شود ، از جمله:

• تبخیر فتوسلکتیو پروستات با لیزر (PVP). در این روش از لیزر برای از بین بردن (تبخیر) بافت اضافی پروستات استفاده می‌کنند تا مجاری ادرار را بزرگتر کنند.
• تخریب بافت پروستات با لیزر هولمیوم (HoLAP). این روش شبیه به روش PVP است ، به جز آن که از نوع دیگری لیزر برای از بین بردن (تبخیر) بافت اضافی پروستات استفاده می‌شود.
• خارج کردن بافت اضافی پروستات (Enucleation) با لیزر هولمیوم (HoLEP). در این روش از لیزر برای برش و برداشتن بافت اضافی که موجب انسداد مجرای ادرار شده استفاده می‍شود. سپس به کمک ابزار دیگری به نام مورسلاتور (یک دستگاه خرد کن پیشرفته) ، بافت اضافی پروستات را به قطعات کوچکی خرد کرده و بعد به راحتی خارج می‌کنند.

نوع جراحی لیزری که پزشک انجام می‌دهد به چندین عامل، از جمله اندازه پروستات ، سلامتی عمومی بیمار ، نوع تجهیزات لیزر موجود و میزان مهارت و آموزش پزشک بستگی دارد.

مزایای درمان پروستات با لیزر

چندین روش برای معالجه هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات یا در اصطلاح پزشکی BPH وجود دارد ، اما جراحی با لیزر به صورت بالقوه نسبت به سایر روش‌ها از جمله روش تراشیدن پروستات از راه مجرای ادرار (TURP) و عمل پروستاتکتومی (یا پروستات‌برداری) باز چندین مزیت دارد. این مزایا به طور کلی شامل موارد زیر است:

• خطر خونریزی کمتر است. از آنجا که در جراحی با لیزر خطر خونریزی کم است ، استفاده از لیزر برای جراحی پروستات مردانی که داروهای رقیق کننده خون مصرف می‌کنند و یا به اختلالات خونریزی مبتلا هستند که مانع از لخته شدن خون به شکل طبیعی می‌شود، گزینه مناسبی است.
• نیازی به بستری شدن در بیمارستان نیست و یا زمان بستری شدن خیلی کوتاه‌تر است. جراحی پروستات با لیزر می‌تواند به صورت سرپایی یا فقط با یک شب بستری شدن در بیمارستان انجام شود. در سایر جراحی‌های پروستات ، مانند پروستاتکتومی باز یا تراشیدن پروستات از راه مجرای ادرار (TURP) ، ممکن است لازم باشد بیمار مدت بیشتری در بیمارستان بستری بماند.
• دوران نقاهت و بهبودی کوتاه‌تر. زمان لازم برای بهبودی پس از جراحی با لیزر معمولاً نسبت به دوره بهبودی پس از عمل TURP یا جراحی باز کوتاه‌تر است.
• نیاز به سوند كمتر است. پس از جراحی‌های بزرگی پروستات، برای تخلیه ادرار از مثانه به طور معمول لازم است از کاتتر (سوند) استفاده شود. در جراحی با لیزر معمولاً کمتر از 24 ساعت به سوند نیاز است.
• نتایج سریعتر. در جراحی با لیزر، بلافاصله شاهد بهبود قابل توجهی در علائم و عوارض ادراری هستیم ، در حالی که در روش درمان با دارو، ممکن است چندین هفته تا چندین ماه طول بکشد تا بهبود قابل توجهی مشاهده شود.

کاربردهای لیزر در اورولوژی

جراحی پروستات با لیزر به کاهش علائم ادراری ناشی از هایپرپلازی خوش‌خیم پروستات (BPH ) کمک می‌کند. علائم ادراری ناشی از BPH ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• نیاز مکرر و فوری به دفع ادرار
• مشکل در شروع ادرار
• ادرار کردن کند (طولانی)
• افزایش دفعات نیاز به دفع ادرار در شب (ادرار مکرر شبانه یا ناکچوریا)
• توقف و شروع مجدد جریان ادرار در هنگام ادرار کردن
• این احساس که نمی‌توانید مثانه خود را به طور کامل خالی کنید
• عفونت ادراری (لینک به مقاله عفونت ادراری)

جراحی پروستات با لیزر، برای درمان یا جلوگیری از عوارض ناشی از انسداد مجرای ادرار نیز ممکن است انجام شود ، از جمله این عوارض عبارتند:

• عفونت‌های ادراری مکرر ( عود کننده)
• آسیب دیدگی کلیه یا مثانه
• عدم توانایی در کنترل ادرار (بی اختیاری ادرار) یا عدم توانایی در ادرار کردن (احتباس ادرار)
• سنگ مثانه
• وجود مکرر خون در ادرار

عمل پروستات با لیزر به چه صورت انجام می‌شود؟

از جراحی پروستات با لیزر برای بهبود و رفع علائم ادراری متوسط تا شدید ناشی از بزرگ شدن پروستات ، یعنی بیماری هایپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) استفاده می‌شود.

طی جراحی پروستات با لیزر، پزشک از سر آلت تناسلی اسکوپی را به مجرای ادرار ( یعنی لوله‌ای که ادرار را از مثانه خارج می‌کند)، وارد می‌کند. غده پروستات دور تا دور مجرای ادرار را احاطه کرده است. لیزری که از اسکوپ عبور داده می‌شود انرژی لازم برای خرد کردن یا از بین بردن بافت اضافی پروستات که باعث انسداد مجرای ادرار شده و مانع جریان ادرار می‌شود را تامین می‌کند.

در همه انواع لیزر از نور متمرکز برای تولید حرارت دقیق و شدید استفاده می‌شود. در جراحی با لیزر بافت اضافی پروستات را از طرق زیر از بین می‌برند:

• تبخیر (آبلیشن) . به کمک لیزر بافت اضافی را ذوب کرده و از بین می‌برند.
• خرد کردن و خارج کردن (انوکلیشن). به کمک لیزر بافت اضافی پروستات به قطعات کوچکی خرد کرده و از بین می‌برند.

آمادگی برای جراحی پروستات با لیزر

دستورالعمل‌های پزشک خود را در مورد آنچه باید قبل از درمان انجام دهید ، دنبال کنید. در اینجا چند نکته که خوب است قبل از جراحی درباره آن با پزشک خود گفتگو کنید ارائه شده است:

• داروها. لازم است لیست تمامی داروهایی که مصرف می‌کنید اعم از داروهای که پزشکان برایتان تجویز کرده‌اند ، داروهای بدون نسخه و یا داروهای مکمل را به پزشک خود اطلاع دهید. این امر به ویژه در صورت مصرف داروهای رقیق کننده خون مانند وارفارین یا کلوپیدوگرل و داروهای مسکنی مانند آسپرین ، ایبوپروفن (ادویل ، ژلوفن و غیره) و یا ناپروکسن سدیم (الیو و غیره) از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. جراح ممکن است از شما بخواهد از چند روز قبل از جراحی مصرف داروهایی که خطر خونریزی را افزایش می‌دهند را متوقف کنید.
• اجتناب از خوردن و آشامیدن. به احتمال زیاد پزشکتان به شما خواهد گفت که از بعد از نیمه شب شب قبل از عمل چیزی نخورید و ننوشید. صبح روز عمل ، فقط می‌توانید داروهایی که پزشکتان تجویز کرده را با یک جرعه کوچک آب مصرف کنید.
• برنامه‌ریزی برای بعد از عمل. از پزشک خود بپرسید که حدودا چه مدت قرار است در بیمارستان باشید. شما در روز عمل یا به طور کلی اگر سوند مثانه داشته باشید، نمی‌توانید خودتان تا خانه رانندگی کنید.
• محدود کردن فعالیت‌ها. ممکن است تا حدود دو هفته بعد از عمل نتوانید کار یا فعالیت شدیدی انجام دهید، اما بسته به نوع جراحی لیزری که انجام شده ، زمان بهبودی ممکن است کمتر یا بیشتر طول بکشد. از پزشک خود درباره مدت زمان مورد نیاز برای بهبودیتان سوال کنید.

روز جراحی

جراحی درمان بزرگی پروستات با لیزر، بسته به اندازه و آناتومی پروستات تحت درمان ممکن است از 30 دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.

قبل از شروع جراحی، بیمار یا تحت بیهوشی عمومی قرار می‌گیرد که در طول عمل ناهشیار است ، و  یا برای او بی حسی نخاعی انجام می‌شود که در این صورت در طول عمل هوشیار است.

تمام جراحی‌هایی که از لیزر برای درمان بزرگ شدن پروستات استفده می‌کنند، از طریق وارد کردن یک اسکوپ و دوربین مخصوص از سر آلت تناسلی به مجرای ادرار انجام می‌شوند. از این طریق جراح بدون ایجاد هیچ برش خارجی در بدن ، می‌تواند جراحی را انجام دهد.

شرایط و مراحل کار در حین و بعد از عمل بسته به نوع لیزر و تکنیک مورد استفاده ، ممکن است تا حدودی متفاوت باشند ولی به طور کلی یک اسکوپ فیبر نوری نازک را از سر آلت تناسلی وارد مجرای ادرار می‌‌کنند. با دسترسی به پروستات از راه آلت تناسلی ، پزشک دیگر نیازی به ایجاد برش خارجی در بدن ندارد. پزشک از لیزر برای تخریب ، تبخیر یا بریدن بافت اضافی پروستات که باعث انسداد ادرار شده ، استفاده می‌کند. بسته به نوع عمل ، پزشک ممکن است از وسایل دیگری نیز برای جدا کردن قطعات بریده شده بافت پروستات از مثانه استفاده کند.

مراقبت‌های بعد از عمل پروستات با لیزر

بعد از عمل احتمالا برای بیمار سوند ادرار قرار می‎دهند زیرا جریان ادرار در اثر تورم مسدود شده است. اگر بعد از برداشتن سوند بیمار همچنان قادر به ادرار کردن نباشد ، پزشک معالج ممکن است برای مدتی مجدداً برایش سوند قرار دهد تا بیمار بهبود پیدا کند و یا ممکن است کاتترهایی به بیمار ‌بدهند که خودش می‌تواند آن‌ها‌ را وارد مجرای ادراری کرده و تا زمانی که تورم کاهش یافته و مجدداً بتواند ادرار کند، چند بار در روز از آن‌ها استفاده کند.

بعد از عمل عوارض زیر نیز ممکن است برای بعضی بیماران ایجاد شوند:

• وجود خون در ادرار. بعد از عمل ممکن است برای چند روز تا چند هفته در ادرار خود خون مشاهده کنید. اما اگر خون موجود در ادرار مانند سس گوجه غلیظ باشد، یا به نظر برسد خونریزی رو به وخامت است و یا لخته‌های خون جریان ادرار را مسدود ‌كنند ، لازم است با پزشك خود تماس بگیرید.
• عوارض ادراری آزار دهنده. ممکن است مکررا یا فورا دچار احساس نیاز به به دفع ادرار شوید، یا ممکن است مجبور شوید در طول شب بارها برای ادرار کردن از خواب بیدار شوید. به طور کلی اکثر آقایان ، در اواخر ادرار کردن مخصوصاً در نوک آلت تناسلی خود احساس سوزش می‌کنند. در برخی از انواع جراحی‌های لیزری ، این علائم بسته به نحوه بهبودی و اندازه پروستات بیمار ممکن است هفته‌ها یا حتی ماه‌ها ادامه داشته باشد.
• مشکل در نگه داشتن ادرار. این مشکل ممکن است به این دلیل رخ دهد که مثانه عادت کرده ادرار را با فشار از مجرای ادراری که به واسطه بافت پروستات بزرگ شده تنگ شده بود عبور دهد. در بیشتر آقایان ، این مسئله به مرور زمان بهتر می‌شود.

دستورالعمل‌های پزشک خود را در مورد هرگونه محدودیت یا اقدام خاصی که لازم است بعد از عمل انجام دهید دنبال کنید. این دستورالعمل‌ها شامل موارد زیرند:

• سخت نگیرید. تا زمانی که پزشکتان اجازه نداده، هیچ فعالیت‌ سنگینی مثل بلند کردن اشیاء سنگین را انجام ندهید. این محدودیت ممکن است تا دو هفته پس از عمل HoLEP طول بکشد ، اما در روش‌هایی مانند PVP معمولا بیشتر از چند روز نیست.
• رابطه جنسی را کنار بگذارید. تا وقتی که پزشکتان اجازه نداده از انجام رابطه جنسی پرهیز کنید. برای اکثر آقایان ، این محدودیت یکی دو هفته بعد از عمل طول می‌کشد. داشتن ارگاسم (انزال)، خیلی زود بعد از عمل ممکن است باعث درد و خونریزی شود.
• مراقب وجود خون در ادرار خود باشید. این که از چند روز تا چند هفته بعد از عمل در ادرار خود خون ببینید طبیعی است. اما اگر خون موجود در ادرار غلیظ باشد ، یا خونریزی بیشتر شود و یا لخته‌های خون جریان ادرار را مسدود کنند ، لازم است با پزشک خود تماس بگیرید.
• داروهایی که برایتان تجویز شده را مطابق دستور پزشک مصرف کنید. اگر پزشکتان آنتی بیوتیک تجویز کرده است ، حتماً به صورت دقیق و مطابق گفته پزشک ، کل دوره آنتی بیوتیک را مصرف کنید.

 نتایج

جراحی پروستات با لیزر جریان ادرار را در بیشتر مردان بهبود می‌بخشد. در اغلب موارد ، نتایج طولانی مدتند. در بعضی موارد ، به ویژه در عمل‌های آبلیشن، جراحی لیزری تمام بافت پروستات را که مانع از جریان ادرار می‌شود از بین نمی‌برد و یا بافت دوباره رشد می‌کند و به درمان بیشتری نیاز است. در صورت مشاهده هرگونه عوارض ادراری شدید یا بدتر شدن علائم، به پزشک خود مراجعه کنید.

آیا عمل پروستات با لیزر تنها راه درمان است؟

علاوه بر درمان‌های دارویی، روش‌های تهاجمی و غیرتهاجمی نیز برای این عارضه وجود دارند. روش سرمادرمانی یا روش بهره‌گیری از امواج ماکروویو روی بافت پروستات، از مهم‌ترین روش‌های غیرتهاجمی در درمان پروستات هستند که البته به دلیل کمبود اثر درمانی و از میان نرفتن کامل علایم، اغلب از سوی پزشکان کاربرد کمتری دارند.
یکی از روش‌های قدیمی و متداول درمان، جراحی باز است که با برش در ناحیه زیر ناف یا از طریق مثانه یا از راه مستقیم روی کپسول پروستات، قسمت بزرگ‌شده پروستات خارج می‌شود. این عمل نیازمند بستری طولانی حدود سه تا پنج روز دارد. نیاز به شست‌و‌شوی مرتب مثانه پس از جراحی در بیمارستان که اغلب با درد همراه است و همین‌طور نیاز به استفاده از خون تزریقی که به‌همراه دارد از پیامدهای این روش درمانی است.

هنوز استاندارد جراحی پروستات در دنیا، روش تراش پروستات به صورت ورود با دستگاه از راه مجرای ادراری بوده که اصطلاحا به آن «TURP» گفته می‌شود. روش استفاده از لیزر از روش‌های جدید کم تهاجمی بوده که شباهت‌های فراوانی به روش جراحی بسته یا در اصطلاح تراش دارد. در این روش، جراح با لیزر پروستات را تراش داده یا به اصطلاح تبخیر می‌کند. این نوع لیزر بهترین نوع و کم‌عارضه‌ترین روش در میان ابزارهای لیزری محسوب می‌شود که نتایج بهبودی آن برای بیماران نیز بهتر مشهود است.
از مزایای خوب بهره‌گیری از لیزر در پروستات این است که بیمار تنها نیاز به انجام آزمایش (PSA تست تشخیصی سرطان پروستات) قبل از درمان دارد، زمان عمل تقریبا کمتر از مدت زمان عمل جراحی تراش پروستات بوده و بدون خونریزی و بدون نیاز به شست‌وشوی مجاری ادراری، بیمار آسودگی خاطر داشته و بدون عفونت ادراری و تحمل سونداژ طولانی پس از مدت کوتاهی بستری (حدود یک روز) قابل ترخیص است. لیزر با تولید گرمایی بیش از ۱۰۰ درجه سانتیگراد باعث تبخیر سلول‌های پروستات می‌شود. این جراحی از طریق مجرای ادراری و به طور بسته و بدون شکاف روی بدن بیمار انجام شده و اثر منفی روی توانایی جنسی بر جای نمی‌گذارد. همچنین در این نوع عمل بیمار احتیاج به تزریق خون ندارد.

روش اخیر به‌نام روش بسته یا «TOR» است که در بین مردم به روش لیزر معروف است. این شیوه درمان پروستات در حقیقت عمل بسته‌ای است که از چندی پیش به‌طور پراکنده در مراکز مختلف به‌خصوص دانشگاه‌های دولتی، از دستگاه‌های لیزر به این منظور استفاده شده است. دومین برتری لیزر نسبت به روش‌های دیگر کاهش زمان بستری شدن بیمار در بیمارستان است، به‌طوری‌که بیمار پس از یک روز از بیمارستان مرخص می‌شود. سومین مزیت آن این است که دوره سونداژ مریض کاهش می‌یابد، ولی در روش‌های دیگر بیماران حداقل بعد از جراحی باز پروستات بین پنج تا هفت روز سوند دارند، ولی در این روش حداکثر دو روز بعد سوند خارج می‌شود. نکته دیگر اینکه در بسیاری از بیماران بدحال که حتی ریسک خونریزی وجود دارد، نمی‌توان به روش‌های دیگر پروستات عمل کرد، در نتیجه در این گروه از بیماران، بهترین روش همان جراحی به شیوه لیزر است.

عوارض

عوارض جراحی پروستات ، از جمله برگشت انزال یا برگشت مایع منی در داخل مثانه، که در روش جراحی باز نزدیک به ۹۰ تا ۱۰۰ درصد بیماران را درگیر می‌کند. همچنین در روش TOR نزدیک به ۸۰ درصد بیماران، پس از عمل این مشکل را خواهند داشت، ولی در روش درمان با لیزر این احتمال پایین‌تر است، البته آمارهای مختلفی در این زمینه داده شده، برخی احتمال بروز این عارضه را ۳۰ درصد و برخی ۵۰ درصد می‌دانند، ولی در هر حال عوارض آن به نسبت سایر روش‌ها بسیار کمتر است.

هزینه عمل پروستات با لیزر

هزینه لیزر حدود یک میلیون تومان علاوه بر هزینه عمل پروستات با لیزر مقداری هم به دلیل پول فیبر و دستگاه است که به هزینه معمول جراحی اضافه می‌شود. با این حال بیشتر بیماران با شنیدن مزایای این روش و از سوی دیگر کاهش طول زمان بستری شدن، این روش را ترجیح می‌دهند. از سوی دیگر اگر در نظر بگیریم که در جراحی معمولی بیمار ناچار است چند روزی را در بیمارستان بگذراند و باید هزینه بستری شدن را پرداخت کند، علاوه بر خونریزی حین عمل و ریسک تزریق خون، در مجموع از لحاظ هزینه‌ها تفاوت چندانی وجود ندارد.

توصیه نهایی اینکه همه مردان بالای ۵۰ سال باید دست‌کم سالانه یک مرتبه تست PSA که نوعی آزمایش خون است را انجام دهند. بالا رفتن این تست بیش از عدد چهار نانوگرم متخصصان را به سرطان پروستات مشکوک می‌کند که البته در کنار معاینه پروستات می‌تواند به کشف شواهدی مبنی بر وجود توده سرطانی کمک کند. باید دانست که حدود ۷۰ درصد موارد سرطان پروستات در قسمت بیرونی این بافت بوده که به وسیله آزمایش و معاینه یا سونوگرافی قابل شناسایی و پیگیری است. سرطان پروستات به‌همین دلیل بدون هیچ علامت انسدادی گاهی سال‌ها با بیمار همراه است و زمانی شناسایی می‌شود که دیگر اقدام موثر درمانی قابل انجام نخواهد بود.

 منبع:  هفت روز