[sbu_post_image]
نشانه های سنگ های کلیه
هنگامی که سنگ در کلیه ها قرار دارد، اغلب دردی احساس نمی شود. اما هنگامی که سنگ از کلیه به سمت مثانه حرکت می کند، می تواند سبب بروز دردهای ناگهانی و شدید شود. علائم و نشانه های این بیماری شامل درد قولنجی مشقت بار در ناحیه کمر، پهلوها، کشاله ران و یا شکم به همراه وجود خون در ادرار می باشد. اگر علاوه بر سنگ، عفونت هم در مجاری ادراری وجود داشته باشد، ممکن است تب و لرز دیده شود. در این صورت بیمار باید هر چه سریعتر با یک پزشک تماس بگیرد.
تشخیص سنگ های کلیه
تشخیص وجود سنگ های کلیه با طرح بارز نشانه ها، وقتی که سایر علل ممکن برای درد در ناحیه شکم یا پهلو رد شوند، مورد ظن قرار می گیرد. معمولاً تصویر برداری در جهت تأیید تشخیصی بکار گرفته می شود. روش تشخیصی CTاسکن مارپیچی بدون استفاده از ماده حاجب، رایج ترین روش برای پی بردن به وجود سنگ یا انسداد در درون مجاری ادراری است. در خانم های باردار و سایر افرادی که نباید در معرض اشعه قرار گیرند، ممکن است برای کمک به تأیید تشخیص آزمون سونوگرافی انجام شود.
درمان سنگ های کلیه
بیشتر سنگ های کلیه طی مدت 48 ساعت با دریافت مایعات فراوان، در نهایت خودشان از مجاری ادراری عبور می کنند. آرام کننده های درد ممکن است برای تسکین نشانه های درد سنگ های کلیه تجویز شود. عوامل متعددی در توانایی دفع کلیه سنگ مؤثر هستند. این عوامل شامل اندازه جثه فرد، مسیر قبلی عبور سنگ کلیه ، بزرگ بودن پروستات، حاملگی و اندازه سنگ کلیه می باشد. شانس عبور یک سنگ کلیه 4 میلیمتری 80%، در حالی که برای یک سنگ کلیه 5 میلی متری 20% است. سنگ های کلیه بزرگتر از 9- 10 میلی متر، بندرت خودشان عبور می کنندو معمولاً نیازمند اقدامات درمانی هستند.
درمان سنگ های کلیه بزرگ
برای سنگ های کلیوی که خودشان عبور نمی کنند، اغلب روش درمانی که لیتوتریپسی (سنگ شکن) نامیده می شود، بکار می رود. در این روش از ضربه های امواج برای خرد کردن سنگ های بزرگ به سنگ های کوچکتر، تا بعداً بتوانند از دستگاه ادراری عبور کنند، استفاده می شود. همچنین فنون جراحی برای خارج کردن سنگ های کلیه توسعه یافته اند. این جراحی ها ممکن است از طریق ایجاد برشی کوچک در پوست (برداشت سنگ کلیه از طریق پوست) یا از راه عبور دادن یک وسیله جراحی (آندوسکوپ میزنای) از راه میزراه و مثانه به درون میزنای انجام شود.
دستگاه سنگ شکن
دستگاه سنگ شكن توسط امواج، سنگ های درشت را به ذرات شن ريزه قابل دفع تبديل می نمايد. اين روش غالبا اولين خط درمانی رادر مبتلايان به سنگ كليه تشكيل می دهد. در ساير موارد نيز سنگ های كليه و مجاری ادراری توسط روش های كمتر تهاجمی اندويورولوژيك در يك جلسه بدون نياز به جراحی باز درمان می شوند.
بخش سنگ شكن برون اندامي مجهز به پيشرفتهترين دستگاه سنگشكن موجود ميباشد كه سالانه دو هزار بيمار با سنگهاي كليه، حالب و مثانه را بطور سرپائي تحت درمان سنگشكني با نتايج بسيار موفق قرار ميدهد.
درمان سنگ کلیه با سنگ شکن
اکنون درمان با سنگ شکن شایع ترین روش درمان سنگ های کلیه در سرتاسر دنیا شده است. مراکزی که دو دهه قبل نسبت به تهیه این دستگاه اقدام کردند، نسل قدیمی دستگاه را دارند. نسل های جدیدتر دستگاه هم موثرتر بوده و هم درد کمتری ایجاد می کنند. مکانیسم عمل این دستگاه بر این استوار است که دستگاه با کمک یک تکنسین، سنگ ادراری را پیدا کرد و امواج شوکی را از خارج از بدن به سنگ شلیک می کند و منجر به خرد شدن سنگ می گردد.
امواج شوکی که به سنگ داده می شوند دارای شدتهای مختلف هستند که از ولتاژ پایین شروع شده و رفته رفته ولتاژ افزایش می یابد تا سنگ خرد شود. ممکن است برای خرد شدن سنگ 3000-2000 شوک لازم باشد. اگر جنس سنگ سفت نباشد، به راحتی می شکند. اگر جنس سنگ خیلی نرم باشد تبدیل به پودر می شود. اگر جنس سنگ سفت باشد، سنگ یا نمی شکند و یا این که به قطعات درشت می شکند. عمل سنگ شکنی نیازی به بی هوشی و بستری شدن ندارد و سرپایی انجام می شود. نسل های جدید دستگاه سنگ شکن هم اندازه کوچک تری دارند و هم این که سنگ را به طور موثرتری می شکنند.
سنگ شکنی درون اندامی یا TUL
به سنگ شکنی درون اندامی سنگ هایی که در لوله حالب (رابط بین مثانه و کلیه ها) گیر می کنند گفته می شود. وقتی سنگ از کلیه حرکت کرده و به لوله حالب می افتد باعث انسداد و تخریب کلیه و درد وحشتناکی می گردد که به صورت ناگهانی به سراغ بیمار آمده و او را زمین گیر می کند. در صورت عدم دفع خودبه خودی سنگ برای درمان آن از TUL استفاده می شود.
در این روش با بی حسی نخاعی با استفاده از دوربین بسیار باریک به نام یورتروسکوپ و عبور آن به حالب محل دقیق سنگ را مشخص و با دید مستقیم با استفاده از لیزر یا لیتوکلاست سنگ را کاملاً خرد کرده و با پنس خارج می کنیم. در بعضی از مواقع جهت تسهیل در عبور سنگ های خرد شده یا انجام سنگ شکنی برون اندامی یک عدد سوند باریک دابل جی در داخل حالب گذاشته شده و پس از 4 هفته به صورت سرپایی خارج می شود.
در این روش بدون شکاف یک وجبی روی شکم بیمار سنگ به صورت آندوسکوپی و به صورت سرپایی و بدون بستری درمان می شود.
در سنگ های حالب تحتانی و میانه بالای 95 درصد سنگ ها به این روش قابل درمان هستند. در سنگ های حالب فوقانی و نزدیک کلیه در صورت موفقیت بین 80 تا 75 درصد بوده و بزرگترین حسن کار TUL دفع انسدادی ناشی از سنگ و انجام سنگ شکنی برون اندامی می باشد.بسته به مهارت جراح این کار از 5 دقیقه تا 30 دقیقه طول می کشد.پس از رفع بی حسی نخاعی از 4 تا 5 ساعت بیمار از بیمارستان مرخص می شود.سنگ هایی که در حالب گیر می افتند اگر اندازه آنها زیر 4 میلی متر باشد 90 درصد خودبه خود دفع می شوند و سنگ های بین 4 تا 6 میلی متر تا 70 درصد دفع خودبه خودی دارند.
در صورت اندازه بزرگ سنگها بیش از 6 میلی متر، درد مقاوم به درمان، تب و لرز و افرادی که تک کلیه ای هستند، حتماً باید TUL اورژانس انجام شود.
اغلب نوع سنگ پس از سنگ شکنی خارج و جهت تجزیه فرستاده می شود و بر اساس نوع سنگ دستورات درمان برای بیمار داده می شود که در رأس آنها مصرف مایعات زیاد و مصرف کم نمک می باشد.
بسته به مهارت جراح زمان انجام عمل PCNL از 30 دقیقه تا 90 دقیقه طول می کشد. اکثر بیماران یک شب بستری می شوند ولی ممکن است تا 2 الی 3 شب نیز طول بکشد.
بیمار حتماً مصرف آسپرین و داروهای رقیق کننده خون را یک هفته قبل از عمل جراحی قطع کند.
عفونت ادرار فعال باید درمان شود.
در صورت وجود هر گونه بیماری خونی، قلبی و عروقی و ریوی با دکتر مربوطه مشاوره انجام شود.
1. استراحت نسبی و عدم انجام کارهای سنگین جهت جلوگیری از خونریزی احتمالی به مدت 10روز
2. مصرف مایعات زیاد
3. عدم زور زدن و برداشتن چیزهای سنگین
4. وجود خون در ادرار یک تا دو هفته پس از عمل طبیعی است.
درمان سنگ کلیه به روش Ureteroscopic Stone Removal
این جراحی تحت بیهوشی عمومی و برای درمان سنگ هایی که دروسط و قسمت پایینی حالب قرار دارند صورت می گیرد.
یک وسیله ی مجهز به فیبر نوری از طریق مجرای ادرار وارد مثانه شده از آنجا وارد حالب می گردد.با استفاده از لیزر یا وسیله ی مشابه دیگری ،سنگ های کوچک ازبین رفته سنگ های بزرگ خرد می شوند تا از طریق ادرار دفع شوند.ممکن است یک تیوب کوچک (یا یک stent) برای مدتی کوتاه پس از عمل درون حالب جایگذاری شود تا هم به بهبود بیمار کمک کند و هم از انسداد،تورم و اسپاسم جلوگیری نماید.
درمان سنگ کلیه به روش Lithotripsy
این روش برای سنگ هایی که در کلیه و قسمت فوقانی حالب هستند کاربرد دارد.این کار با استفاده از یک دستگاه ، ماشین یا یک probe صورت میگیرد که در آن سنگ ها خرد میشوند تا به صورت طبیعی دفع شوند.Lithotripsy برای بیمارانی که سنگ بزرگ یا شرایط پزشکی دیگری دارند مناسب نیست.
دستورات پس از عمل سنگ شکنی
1- در صورت درد مقاوم به درمان تب و لرز پس از سنگ شکنی باید به بیمارستان مربوطه مراجعه کرد.
2- اغلب با مصرف مایعات فراوان ومسکن خوراکی درد پس از سنگ شکنی بهبودی پیدا می کند.
3-جهت اطلاع از دفع سنگ پس از سنگ شکنی باید با بررسی ادرار دفع شده از دفع سنگ ریزه ها مطلع شد.
4-سونوگرافی و عکس کنترل 72 ساعت پس از سنگ شکنی جهت ارزیابی نتیجه درمان انجام می شود.
دستورات قبل از عمل سنگ شکنی
1- باید محل سنگ و اندازه آن با سونوگرافی و عکس مشخص گردد.
2- شب قبل از روغن کرچک و مایعات صاف شده جهت تخلیه روده ها و بهتر مشخص شدن سنگ زیر دستگاه باید استفاده شود.
3- در صورت حامله بون یا اختلال انعقادی خون به علت مصرف داروهای رقیق کننده خون از قبیل آسپرین وارفارین باید پزشک را آگاه ساخت چرا که در موارد فوق سنگ شکنی ممنوع است.
4- سنگ شکنی برون اندامی به صورت سرپایی بوده و نیاز به بیهوشی ندارد.
منبع : متخصص اورولوژی تهران