[sbu_post_image]
نارسايي کليه؛ آثار و علايم
نارسایی مزمن کليه به مرحله‌ای از نارسایی کليه گفته می‌شود که کلیه‌ها دیگر قادر به عملکرد طبیعی و انجام وظایف خود شامل حفظ تعادل محیط داخلی بدن و دفع مواد زاید و سمی از طریق ادرار نیستند. در نتیجه این امر، مواد سمی در خون تجمع پیدا می‌کنند که سبب بروز اختلالاتی جدی در افراد می‌شود.
دیابت و پرفشاری خون از مهم‌ترین علل بروز نارسایی مزمن کليه هستند. کنترل نکردن این بیماری به از بین رفتن کامل عملکرد کلیه‌ها منجر می‌شود که در این شرایط، انجام دیالیز و یا پیوند کلیه برای ادامه حیات بیمار ضروری خواهد بود.تمامي سيستم هاي بدن بر اثر نارسايي مزمن کليه دچار آسيب شده و عوارض ناشي از آسيب آنها خود را به صورت علايم باليني نشان مي دهد. البته يک بيمار مبتلا به نارسايي مزمن کليه ممکن است همه اين علايم را نداشته باشد.
ظاهر شدن علايم باليني در يک بيمار به ميزان شدت نارسايي مزمن کليه در او بستگي دارد. بعضي از بيماران که در مراحل اوليه قرار دارند، ممکن است بدون علامت باشند و تنها از روي آزمايشها متوجه نارسايي کليه در آنان بشويم، در حالي که بيماران مبتلا به نارسايي پيشرفته کليه، تقريباً تمام علايم باليني را دارند.
يکي از علايم و عوارض دستگاه استخوان و عضلات در جريان نارسايي مزمن کليه ايجاد حمله نقرس است.
علت حمله حاد نقرس، افزايش اسيد اوريک خون مي باشد که کليه ها توانايي دفع آن را ندارند.
علايم نارسايي کليه
– دستگاه قلب و عروق: تنگي نفس، فشار خون بالا و بيماري قلبي زودرس
– دستگاه استخواني- عضلاني: ضعف عضلاني، دردهاي استخواني و ايجاد نقرس
– دستگاه عصبي: گزگز و مورمور دستها و پاها، بي خوابي، بي حالي، حملات تشنج و اختلال هوشياري
– دستگاه گوارش: بي اشتهايي، تهوع، استفراغ، بوي بد دهان و خونريزي گوارشي
– دستگاه خون ساز: کم خوني، خونريزي و ضعف سيستم ايمني بدن
– دستگاه غدد داخلي: پرکاري غده پاراتيروئيد، قطع قاعدگي، ناتواني جنسي، ناباروري و زياد شدن چربي هاي خون
– دستگاه تنفس: تنگي نفس و احتقان ريوي
– پوست: خارش و رنگ پريدگي
نارسايي مزمن کليه
– جلوگيري از پيشرفت نارسايي مزمن کليه با کنترل دقيق فشار خون، کنترل دقيق قند خون، کنترل مناسب چربي هاي خون، پرهيز از مواد مضر براي کليه ها، قطع سيگار و استفاده از داروهاي خانواده کاپتوپريل
– شناسايي عوامل نارسايي مزمن کليه و درمان آنها؛ مثل درمان برگشت ادرار از مثانه به کليه ها و درمان بيماريهاي گلومرولي
– شناسايي و درمان علايم و عوارض نارسايي مزمن کليه که شامل درمان خارش پوست و درمان خونريزي هاست
– آماده کردن بيمار از نظر روحي براي مرحله انتهايي نارسايي مزمن کليه و استفاده از اقدامات جايگزيني مثل دياليز يا پيوند کليه
پیشگیری از نارسایی کلیه
ما می‌توانیم با رعایت نکات ساده بهداشتی از بروز این بیماری و هزینه های هنگفت ناشی از آن جلوگیری کنیم.
1- جهت کمک به کنترل فشار خون مصرف نمک و چربی را محدود کنیم.
2- اگر دیابت دارید قند خونتان را دقیقاً کنترل کنید وزنتان را در حد مطلوب نگه دارید و سیگار نکشید. دیابت همچنین می‌تواند بر قسمت‌های فراوانی از بدن به ویژه کلیه چشم و اعصاب آسیب وارد کند.
3- فشار خون بالای کنترل نشده شریان‌ها را ضخیم و غیر قابل انعطاف می‌کند و در نتیجه از مقدار خون رسانی به اعضای حیاتی بدن از جمله کلیه‌ها می‌کاهد و در نتیجه باعث آسیب کليه می‌شود.
4- بیماری‌های کلیه شایع و جدی هستند و حتی کودکان را نیز گرفتار می‌کنند.
هرگز فراموش نکنید که بیماری کلیه پیشرفته و مزمن یعنی آسیب دائمی و غیر قابل برگشت برای هر دو کلیه.برخی از بیماری‌های کليه می‌تواند با تنظیم مصرف نمک، آب و پروتئین روند کندتری پیدا کنند.
تغذیه و نارسایی کلیه
نکات ویژه در خصوص رژیم غذایی مبتلایان به نارسایی مزمن کليه
* به دلیل کم‌اشتهایی مبتلایان به نارسایی مزمن کليه ، بهتر است تعداد وعده‌های غذای مصرف روزانه‌شان افزایش و حجم هر وعده کاهش یابد.
* مصرف نمک در نارسایی مزمن کليه باید محدود شود در ضمن باید از مصرف غذاهای پرنمک مانند خیارشور، رب گوجه‌فرنگی، انواع سس و مانند این‌ها نیز اجتناب کرد.
* مصرف قند، شکر و غذاهای حاوی آنها باید بسیار محدود شود.
* نان مصرفی باید کم‌نمک و تهیه شده از آردهای سبوس‌دار باشد.
* از مصرف چربی‌های حیوانی، روغن‌های جامد خودداری شود. شما می‌توانید از روغن‌های مایع مخصوصاً از روغن زیتون و کانولا برای طبخ غذا استفاده کنید اما باید مراقب باشید که هنگام طبخ غذا حرارت زیاد باعث دود کردن روغن نشود. بنابراین تا آن جایی که مقدور است از مصرف غذا های سرخ کردنی کمتر استفاده کنید.
* حبوبات (مانند نخود، عدس، لوبیا) حاوی مقدار زیادی پتاسیم هستند و بهتر است به شکل محدود مصرف شوند.
پختن سبزی‌ها سبب بالا رفتن مقدار پتاسیم قابل جذب آنها می‌شود. بنابراین
بهتر است سبزی‌ها به شکل خام مصرف شوند
* سیب‌زمینی حاوی مقدار زیادی پتاسیم است و برای مصرف آن باید پوست آن از قبل گرفته و به مدت چند ساعت در آب خیسانده شود تا مقدار پتاسیم موجود در آن کاهش یابد.
* سبزی‌ها و میوه‌ها حاوی مقدار زیادی پتاسیم هستند اما به دلیل دارا بودن بسیاری از مواد مغذی ضروری برای بدن، باید به مقدار متناسب از انواع کم‌پتاسیم آنها استفاده کرد.
* به دلیل بالا بودن میزان پتاسیم آب سبزی‌ها، از مصرف آب سبزی خودداری شود.
میوه‌های کم‌پتاسیم
سیب، نارنگی، لیمو، گریپ‌فروت، انگور، گیلاس، توت‌فرنگی، هلو، آناناس، هندوانه، تمشک، زغال‌اخته.
میوه‌های پرپتاسیم
موز، خرما، پرتقال، کیوی، گلابی، آلو، شلیل، زردآلو، طالبی، گرمک، خربزه، میوه‌های خشک.
سبزی‌های کم‌پتاسیم
خیار، جوانه حبوبات، کاهو، کلم، گل‌کلم، کلم بروکلی، پیاز، لوبیاسبز، فلفل سبز، کدو سبز، بادمجان، شلغم، هویج، تربچه، ریواس، قارچ.
سبزی‌های پرپتاسیم
گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، چغندر، بامیه، کدوحلوایی، فلفل تند.
پختن سبزی‌ها سبب بالا رفتن مقدار پتاسیم قابل جذب آنها می‌شود. بنابراین بهتر است سبزی‌ها به شکل خام مصرف شوند.
* از مصرف نوشابه خودداری شود.
* از مصرف ماهی ساردین خودداری شود.
* از مصرف مغز بادام، پسته، گردو، فندق، تخمه و کره بادام زمینی و محصولاتی که حاوی این مواد غذایی باشند خودداری شود.
* از مصرف جگر، دل، قلوه پرهیز شود.
مصرف مواد پروتئینی نظیر گوشت قرمز و غیره باید در حدی باشد که متخصص تغذیه برای شما تعیین می‌کند. بنابراین از مصرف بیش از اندازه آنها بایستی پرهیز شود.
فشار خون بالای کنترل نشده شریان‌ها را ضخیم و غیر قابل انعطاف می‌کند و در نتیجه از مقدار خون رسانی به اعضای حیاتی بدن از جمله کلیه‌ها می‌کاهد و در نتیجه باعث آسیب کليه می‌شود
* فقط زمانی آب مصرف کنید که واقعاً احساس تشنگی می‌کنید. چنانچه شما از آن دسته از افرادی هستید که حجم مایعات مورد مصرف روزانه شما باید محدود باشد، رعایت موارد زیر می‌تواند به شما کمک قابل توجهی کند:
از غذا های حاوی سدیم فراوان (نمک طعام) اجتناب کنید.
شستشوی دهان با آب
استفاده از آب نبات ترش و سفت یا جویدن آدامس
مصرف بخشی از مایعات مصرفی تعیین شده به صورت یخ، بهتر است هنگام تهیه یخ به آب مورد نظر مقداری آب لیمو اضافه کنید.
میوه و سبزیجات در نظر گرفته شده در رژیم غذایی را به صورت سرد مصرف کنید.
مایعات را در لیوان کوچک یا استکان مصرف کنید.
