جراحی سنگ کلیه و سنگ حالب

درهر حال سنگ کلیه می‌تواند با علائم زیر همراه باشد:

• حالت تهوع و استفراغ
• احساس درد شدید زیر دنده‌ها در ناحیه پهلو یا پشت بدن
• احساس درد در پایین شکم و کشاله ران
• درد با شدت متغیر
• احساس درد هنگام ادرار کردن
• تغییر رنگ ادرار
• تکرر ادرار
• کاهش حجم ادرار
• تب و لرز

چنانچه بیمار دچار درد شدید همراه با حالت تهوع و استفراغ با یا بدون تب و لرز بشود، خون در ادرارش وجود داشته باشد یا نتواند ادرار را به راحتی تخلیه کند، باید فوراً برای درمان وی اقدام کرد.

عامل‌های خطر

متداول‌ترین عامل‌های خطر سنگ کلیه به شرح زیر است:

• ژنتیک: بعضی افراد با سنگ کلیه متولد می‌شوند. اگر سنگ کلیه‌تان ارثی است، با پزشک معالجتان درباره روش‌های پیشگیری از سنگ کلیه مشورت کنید. ممکن است پزشک توصیه کند که رژیم غذایی یا داروهای مصرفیتان را تغییر بدهید.
• تغذیه: اگر عادت به خوردن غذاهای سرشار از سدیم یا پروتئین داشته باشید، بدنتان باید پسماند بیشتری را تولید کند و به این ترتیب خطر رسوب کردن این مواد در دستگاه ادراری افزایش می‌یابد. بهترین راه‌حل این است که رژیم غذایی متعادلی را رعایت کنید و در روز بیشتر از دو هزار میلی‌گرم نمک مصرف نکنید. اگر قبلاً سنگ کلیه داشته‌اید، از پزشک معالجتان بخواهید که شما را برای کاهش مصرف غذاهایی راهنمایی کند که حاوی مقادیر زیادی از ترکیبات دفع شده موجود در ادرار هستند.
• کاهش آب بدن: تامین آب مورد نیاز بدن کمک می‌کند تا بدن پسماندها را رقیق و از طریق کلیه‌ها دفع کند. به این ترتیب رسوبات در کلیه باقی نمی‌ماند و سنگ تشکیل نمی‌شود.
• دمای بالاتر: آب و هوای گرم‌تر برای ایجاد سنگ کلیه مساعدتر است. البته به جز آب و هوا باید به مسائل دیگری هم توجه کنید. اشتغال در حرفه‌هایی مانند آشپزی که باعث می‌شود در محیط‌های بسیار گرم قرار بگیرید، خطر ایجاد سنگ کلیه را افزایش می‌دهد.
• مصرف دارو: بعضی داروهای تجویزی، به ویژه داروهایی که برای صرع مصرف می‌شود، خطر ایجاد سنگ کلیه را افزایش می‌دهد. هنگام شروع مصرف یک داروی جدید حتماً به عوارض جانبی آن توجه کنید.

اگر فکر می‌کنید سنگ کلیه دارید، از پزشک عمومی معالجتان بخواهید که شما را به یک متخصص اورولوژی معرفی کند.

جراحی بسته کلیه چه زمانی لازم است؟

روش درمان سنگ کلیه به اندازه سنگ بستگی دارد. سنگ‌های کوچکتر از 5 میلی‌متر به طور طبیعی دفع می‌شود. چنانچه قرار باشد که سنگ‌ را دفع کنید، چند بار باید به پزشک مراجعه کنید تا پزشک روند حرکت سنگ را در دستگاه ادراری تحت نظر بگیرد. سنگ‌های بزرگتر از 6 میلی‌متر یا سنگ‌هایی که بعد از گذشت چهار هفته به طور طبیعی دفع نشده است، باید به یکی از روش‌های زیر شکسته شود:

• لیتوتریپسی یا سنگ‌شکنی برون اندامی با استفاده از شاک ویو (ESWL): از امواج شوکی برای شکستن سنگ کلیه از روی بدن استفاده می‌شود. به این ترتیب سنگ‌ها کوچک‌تر می‌شود و راحت‌تر دفع می‌شود.
• یورتروسکوپی: متخصص دوربین کوچکی را وارد کلیه می‌کند تا سنگ را پیدا کند. دوربین از راه دهانه‌های طبیعی وارد کلیه می‌شود و هیچ برشی ایجاد نمی‌شود. سپس سنگ با لیزر خرد می‌شود و بیرون کشیده می‌شود.
• نفرولیتوتومی از راه پوست (PCNL): این عمل بسته و کم‌تهاجمی برای یافتن سنگ و خرد کردن آن به کار برده می‌شود، سپس قطعات سنگ با استفاده از نیروی مکش بیرون کشیده می‌شود. این روش بهترین درمان برای سنگ‌های بزرگتر است.

متخصص درمان مناسب را با توجه به عامل‌های مختلفی مانند تعداد، محل قرارگیری و اندازه سنگ‎ها تعیین می‌کند. همچنین پزشک هنگام توصیۀ بهترین روش درمان به احساس درد در اثر وجود سنگ کلیه یا علائم دیگر توجه می‌کند. وضعیت سلامت عمومی بیمار و از همه مهم‌تر ترجیح وی نیز نقش مهمی در انتخاب روش درمان دارد.

روش های بسته جراحی سنگ کلیه و حالب

روش های بسته عمل سنگ کلیه و سنگ حالب

سنگ شکنی برون اندامی یا ESWL

یکی از روش های درمان بیماران مبتلا به سنگ های کلیوی، سنگ شکنی برون اندامی است. در این روش بیمار جهت سنگ شکنی به مدت 15 تا 20 دقیقه در زیر دستگاه سنگ شکنی می خوابد و با مشخص کردن سنگ در سیستم ادراری به وسیله سونوگرافی یا اشعه X ، امواج سنگ شکنی را روی آن متمرکز می کنند و در نتیجه این امواج صوتی باعث خرد شدن سنگ می گردد.

آیا همه سنگ های سیستم ادراری را می توان با سنگ شکنی برون اندامی خرد کرد؟

 اغلب سنگ هایی که با دستگاه ESWL خرد می شوند باید اندازه آنها زیر 1 تا 1.5 سانتی متر بوده و در جلوی عبور سنگ ها انسدادی وجود نداشته باشد.

چندین جلسه باری شکستن سنگها ضروری است؟

بسته به اندازه سنگ و جنس سنگ تعداد جلسات سنگ شکنی از 1 تا 3 جلسه فرق می کند. لازم به ذکر است حداکثر تعداد دفعات سنگ شکنی 3 جلسه است و در صورت عدم جواب و عدم خرد شدن سنگها باید از روشهای دیگر استفاده شود.

دستورات قبل از سنگ شکنی

1. باید محل سنگ و اندازه آن با سونوگرافی و عکس مشخص گردد.

2. شب قبل، از روغن کرچک و مایعات صاف شده جهت تخلیه روده ها و بهتر مشخص شدن سنگ زیر دستگاه باید استفاده شود.

3. در صورت حامله بون یا اختلال انعقادی خون به علت مصرف داروهای رقیق کننده خون از قبیل آسپرین وارفارین، باید پزشک را آگاه ساخت؛ چرا که در موارد فوق سنگ شکنی ممنوع است.

4. سنگ شکنی برون اندامی به صورت سرپایی بوده و نیاز به بیهوشی ندارد.

دستورات پس از عمل سنگ شکنی:

1. در صورت درد مقاوم به درمان، تب و لرز پس از سنگ شکنی، باید به بیمارستان مربوطه مراجعه کرد.

2. اغلب با مصرف مایعات فراوان و مسکن خوراکی درد پس از سنگ شکنی بهبودی پیدا می کند.

3.جهت اطلاع از دفع سنگ پس از سنگ شکنی، باید با بررسی ادرار دفع شده از دفع سنگ ریزه ها مطلع شد.

4. سونوگرافی و عکس کنترل 72 ساعت پس از سنگ شکنی جهت ارزیابی نتیجه درمان انجام می شود.

سنگ شکنی از طریق پوست یا PCNL

PCNL به معنی خروج سنگ های کلیه از طریق پوست و بدون شکاف جراحی باز می باشد. در این روش با بیهوشی عمومی یا نخاعی در این بیمار یک سوند حالب گذاشته شده و سپس در موقعیت خوابیده به صورت، روی تخت جراحی قرار می گیرد و سپس با تزریق ماده حاجب از طریق سوند حالب و عکس برداری همزمان با استفاده از اشعه X و یا استفاده از دستگاه سونوگرافی موقعیت کلیه و سنگ داخل آن را دقیقاً مشخص می کنند و یک عدد سوزن از ورودی مناسب وارد کلیه می شود و با خروج ادرار از سوزن از مناسب بودن آن اطمینان حاصل می کنیم. در مرحله بعد مسیر بین پوست و کلیه را بدون اینکه برش جراحی داده شود با استفاده از گشاد کننده ها، گشاد کرده و سپس یک عدد لوله در داخل کلیه گذاشته می شود و با عبور دوربین به داخل کلیه و آندوسکوپی داخل کلیه محل سنگ را مشخص و با لیزر یا لیتوکلاست سنگ را کاملاً خرد کرده و با پنس بیرون آورده می شود. امروزه بیش از 96 درصد سنگ های بزرگ کلیه به روش PCNL قابل درمان هستند. برتری بزرگ PCNL نسبت به عمل جراحی باز عدم شکاف بزرگ پوستی و همچنین عدم دستکاری کلیه می باشد و همچنین از یک بخیه به جای 25 تا 30 بخیه عمل جراحی باز استفاده می شود که این کار باعث درد کمتر پس از عمل و زیبائی پوست و برگشت هر چه سریعتر بیمار به کار و فعالیت روزمره می شود.

آیا سوراخ کردن کلیه باعث آسیب به کلیه می شود؟

 بر اساس مطالعات زیاد و ثابت شده، محل سوراخ شدن کوچک کلیه پس از چند روز ترمیم شده و آسیب به گوشت کلیه در مقابل عمل جراحی باز بسیار ناچیز است.

در سنگ های منفرد بیش از 96 درصد مواقع PCNL موفقیت آمیز است. در سنگ های شاخ گوزنی و متعدد، درصد موفقیت PCNL حدود 90 درصد بوده و سنگ های ریز باقیمانده با سنگ شکنی برون اندامی قابل درمان می باشند.

زمان انجام عمل PCNL چقدر است؟

 بسته به مهارت جراح زمان انجام عمل PCNL از 30 دقیقه تا 90 دقیقه طول می کشد.

زمان بستری در بیمارستان بعد از جراحی بسته کلیه چقدر است؟

 اکثر بیماران یک شب بستری می شوند ولی ممکن است تا 2 الی 3 شب نیز طول بکشد.

توصیه های قبل از عمل:

1. بیمار حتماً مصرف آسپرین و داروهای رقیق کننده خون را یک هفته قبل از عمل جراحی قطع کند.

2. عفونت ادرار فعال باید درمان شود.

3. در صورت وجود هر گونه بیماری خونی، قلبی و عروقی و ریوی با دکتر مربوطه مشاوره انجام شود.

توصیه های پس از عمل:

1. استراحت نسبی و عدم انجام کارهای سنگین جهت جلوگیری از خونریزی احتمالی به مدت 10روز

2. مصرف مایعات زیاد

3. عدم زور زدن و برداشتن چیزهای سنگین

4. وجود خون در ادرار یک تا دو هفته پس از عمل طبیعی است.

عوارض احتمالی PCNL :

عوارض احتمالی PCNL که با درصد بسیار پایین ممکن است حین عمل اتقاق بیفتد عبارتند از:

1. آسیب احتمالی به روده که در 2 درصد موارد ممکن است اتقاق بیفتد.

2. خونریزی از کلیه ها و محل لوله که بسیار نادر بوده و در نیم تا دو درصد موارد اتفاق می افتد که با آمبولیزاسیون قابل درمان است.

3. عفونت ادراری که بسیار نادر و در 0.25 درصد موارد دیده می شود.

سنگ شکنی درون اندامی یا TUL

به سنگ شکنی درون اندامی سنگ هایی که در لوله حالب (رابط بین مثانه و کلیه ها) گیر می کنند گفته می شود. وقتی سنگ از کلیه حرکت کرده و به لوله حالب می افتد باعث انسداد و تخریب کلیه و درد وحشتناکی می گردد که به صورت ناگهانی به سراغ بیمار آمده و او را زمین گیر می کند. در صورت عدم دفع خودبه خودی سنگ برای درمان آن از TUL استفاده می شود.

در این روش با بی حسی نخاعی با استفاده از دوربین بسیار باریک به نام یورتروسکوپ و عبور آن به حالب محل دقیق سنگ را مشخص و با دید مستقیم با استفاده از لیزر یا لیتوکلاست سنگ را کاملاً خرد کرده و با پنس خارج می کنیم. در بعضی از مواقع جهت تسهیل در عبور سنگ های خرد شده یا انجام سنگ شکنی برون اندامی یک عدد سوند باریک دابل جی در داخل حالب گذاشته شده و پس از 4 هفته به صورت سرپایی خارج می شود.

در این روش بدون شکاف یک وجبی روی شکم بیمار سنگ به صورت آندوسکوپی و به صورت سرپایی و بدون بستری درمان می شود.

درصد موفقیت عمل TUL:

در سنگ های حالب تحتانی و میانه بالای 95 درصد سنگ ها به این روش قابل درمان هستند. در سنگ های حالب فوقانی و نزدیک کلیه در صورت موفقیت بین 80 تا 75 درصد بوده و بزرگترین حسن کار TUL دفع انسدادی ناشی از سنگ و انجام سنگ شکنی برون اندامی می باشد.

زمان عمل TUL چقدر است؟

بسته به مهارت جراح این کار از 5 دقیقه تا 30 دقیقه طول می کشد.

طول بستری در بیمارستان چقدراست؟

پس از رفع بی حسی نخاعی از 4 تا 5 ساعت بیمار از بیمارستان مرخص می شود.

آیا برای همه سنگ هایی که در حالب گیر می افتند TUL انجام می شود؟

سنگ هایی که در حالب گیر می افتند اگر اندازه آنها زیر 4 میلی متر باشد 90 درصد خودبه خود دفع می شوند و سنگ های بین 4 تا 6 میلی متر تا 70 درصد دفع خودبه خودی دارند.

در صورت اندازه بزرگ سنگها بیش از 6 میلی متر، درد مقاوم به درمان، تب و لرز و افرادی که تک کلیه ای هستند، حتماً باید TUL اورژانس انجام شود.

توصیه های پس از عمل سنگ شکنی چیست؟

اغلب نوع سنگ پس از سنگ شکنی خارج و جهت تجزیه فرستاده می شود و بر اساس نوع سنگ دستورات درمان برای بیمار داده می شود که در رأس آنها مصرف مایعات زیاد و مصرف کم نمک می باشد.

مراقبت بعد از جراحی بسته سنگ کلیه

لازم است سه تا هفت روز بعد از جراحی  به مطب اورولوژیست مراجعه کنید. در این فرصت می‌توانید سوالاتتان را بپرسید و اورولوژیست هم یافته‌ها یا نتایج جراحی را بیان می‌کند و درن یا لوله‌هایی مانند استنت حالب را می‌کشد. استنت حالب لوله پلاستیکی کوچکی است که به منظور تسهیل فرآیند بهبود بعد از جراحی، داخل دستگاه ادراری قرار داده می‌شود. درآوردن استنت معمولاً سریع و بدون درد است.