واریکوسل عارضه بسیار شایعی در میان مردان است که تقریباً 15% مردان 15-35 سال به آن دچار می‌شوند. وریدهای داخل کیسه بیضه (اسکروتوم) در اثر ابتلا به واریکوسل بزرگ و متورم می‌شوند. علائم و عوارض جانبی واریکوسل میتواند شدید باشد، البته ورزش منظم میتواند به بهبود واریکوسل کمک کند. ورزش گردش خون جمع‌شده را بهبود می‌دهد و حتی میتواند موارد خفیف واریکوسل را کوچک کند.
در این مقاله ورزشهای مفید برای واریکوسل و روش انجام دادنشان را برایتان توضیح می‌دهیم. نکته مهم این است که برای درمان واریکوسل حتماً به پزشکی ماهر و باتجربه مراجعه کنید که از روش‌های درمان و مدیریت عوارضشان اطلاع کامل داشته باشند. به این ترتیب عوارض جانبی و خطرهای احتمالی کمتر و دوران نقاهت درمان کوتاه‌تر می‌شود.
ورزشهای مفید برای رفع ناراحتی ناشی از واریکوسل
لذت بردن از برنامه ورزشی روزانه برای ادامه دادن آن لازم است و ورزش مستمر و منظم شرط اصلی برای تسکین علائم واریکوسل است. تمام ورزش‌هایی که در ادامه معرفی می‌شوند، میتواند برای بیماران مبتلا به واریکوسل مفید باشند، پس تمامشان را امتحان کنید تا متوجه شوید که کدام ورزش از همه برای شما بهتر است:
پیاده‌روی
پیاده‌روی منظم و سریع روش نیروبخش و شاداب‌کننده‌ای برای بهبود گردش خون و حفظ وزن سالم به شمار می‌آید. پیاده‌روی ورزش بسیار کم‌خطری است که اکثر افراد می‌توانند آن را انجام بدهند. عضلات پا در زمان راه رفتن کشیده و تقویت می‌شود، در نتیجه گردش خون در وریدهای پا بهتر می‌شود، به‌خصوص اگر در زندگی روزمره فعالیت کافی نداشته باشید.
شنا
شنا فعالیت فوق‌العاده‌ای برای سلامت کلی عروق افرادی است که پیاده‌روی برایشان سخت است، البته همه می‌توانند از مزایای شنا بهره‌مند شوند. تمام ورزشهای ایروبیک، مانند شنا میتواند گردش خون را بهبود دهد و به جریان خون در پاها، دست‌ها و دیگر ناحیه‌های دچار ناراحتی کمک کند.
دوچرخه‌سواری
دوچرخه‌سواری نیز مانند هر ورزش ایروبیک دیگری به بهبود جریان خون در وریدها و برگشت خون به قلب کمک می‌کند. برای بهره‌مندی از مزایای ورزش دوچرخه‌سواری نیازی نیست حتماً دوچرخه داشته باشید، استفاده از دوچرخه ثابت و انجام حرکت دوچرخه در حالت طاق‌باز نیز همان مزایای دوچرخه‌سواری در فضای آزاد را دارد.
کشش پروانه
روی کف زمین بنشینید و کف پاها را به هم بچسبانید. عضله‌های ران را شل کنید. برای بیشتر شدن فشار این حرکت کششی می‌توانید نیروی ملایم رو به پایینی را به ران‌ها وارد کنید.
نرمش کششی قورباغه
برای انجام این حرکت کششی در حالت چهار دست و پا روی زمین قرار بگیرید. دقت کنید که دست‌ها مستقیماً زیر شانه‌ها و زانوها زیر مفصل‌های ران باشد. سه تا پنج نفس عمیق بکشید. عضلات مرکزی را درگیر کنید و همان‌طور که نفستان را بیرون می‌دهید، زانوی راست را به سمت بیرون ببرید. احتیاط کنید و خودتان را با اعمال نیروی شدید در وضعیت ناراحت‌کننده‌ای قرار ندهید. مفصل‌های ران را به تدریج از هم دورتر کنید و پاها را به سمت بیرون و پهلو بچرخانید. ساعدها را به آرامی پایین بیاورید و کف دست‌ها را صاف روی زمین بگذارید و به هم فشار بدهید. در آخر عمل بازدم را انجام بدهید و مفصل‌های ران را به سمت عقب فشار بدهید تا کشش عمیقی را احساس کنید. در این موقعیت نیز نباید احساس ناراحتی داشته باشید. در این وضعیت بمانید و 5-10 بار به مدت 30-60 ثانیه نفس عمیق بکشید.
کشش عضله پیریفورمیس
نکته مهم هنگام انجام دادن حرکت کشش عضله پیریفورمیس این است که کمر و ستون فقرات را صاف نگه دارید. ابتدا یک حوله دستی را لوله کنید و به شکل استوانه‌ای دربیاورید. روی سطح سفتی بنشینید و وزنتان را روی استخوان‌ها در پایین‌ترین نقطه خلفی بیاندازید. حوله را زیر عضله‌های سرینی بگذارید. سپس همان‌طور که هم‌زمان عضله‌های شکم را منقبض و عضله‌های بالاتنه را شل می‌کنید، باسن‌ها را به عقب فشار بدهید و قفسه سینه را کمی جلو بیاورید تا ستون فقرات قوس بردارد. وقتی در این وضعیت قرار گرفتید، درحالی‌که کف پاها صاف روی زمین است، پای راست را بلند کنید ومچ پای راست را روی زانوی چپ بگذارید. 20 ثانیه در این حالت بمانید و سپس حرکت را تکرار کنید. باز هم تأکید می‌کنیم که حین انجام این حرکت کششی نباید درد داشته باشید.
یوگا
بعضی حرکت‌های یوگا برای بهبود علائم واریکوسل مفید است. در این بخش با حرکات مناسب یوگا برای واریکوسل آشنا می‌شوید.
حرکت کودک خوشحال (آناندا بالاسانا)
حرکت کودک خوشحال یکی از مؤثرترین و مفیدترین حرکات یوگا برای واریکوسل است. انجام منظم این حرکت باعث کشیده شدن عضله‌های داخلی کشاله ران و افزایش تونوس عضلانی ناحیه لگن می‌شود، در نتیجه درد ناشی از واریکوسل کمتر می‌شود. حرکت کودک خوشحال گردش خون را افزایش می‌دهد و به تخلیه خون از بیضه‌ها کمک می‌کند. برای انجام این حرکت طبق مراحل زیر عمل کنید:
- به پشت دراز بکشید.
- سپس زانوها را خم کنید و سعی کنید آنها را به سمت قفسه سینه بکشید.
- با دو دست از کنار پاها بگیرید.
- سپس همان‌طور که پشتتان را صاف روی زمین نگه داشته‌اید، پاها را به آرامی به سمت پایین بکشید. این حرکت را تا جایی انجام بدهید که کشش خفیفی را احساس کنید.
- تقریباً 1 دقیقه در این وضعیت بمانید.
حرکت پاها روی دیوار (ویپاریتا کارانی)
حرکت ویپاریتا کارانی یکی از حرکات بسیار ساده‌ی یوگاست که برای درمان عارضه‌هایی مانند واریکوسل معجزه می‌کند. این حرکت درد را در حد محسوسی کاهش و گردش خون را بهبود می‌دهد. همچنین حرکت پاها روی دیوار خون جمع‌شده در وریدهای کیسه بیضه را به جریان می‌اندازد و تخلیه می‌کند و به این ترتیب به خنک شدن بیضه‌ها کمک می‌کند. حرکت ویپاریتا کارانی به تولید تستوسترون کمک می‌کند و برای درمان ناباروری بسیار مفید است. برای انجام این حرکت طبق مراحل زیر پیش بروید:
- پاها را روی دیوار بالا بگذارید و به اندازه 20-30 سانتی‌متر از هم دور کنید.
- زاویه بین بدن و پاها باید 90-120 درجه باشد.
- بازوها را به طرفین بکشید و مانند همیشه نفس بکشید.
- حداقل 5 دقیقه در این حالت بمانید.
حرکت کمان (دانور آسانا)
انجام منظم حرکت کمان علائم واریکوسل را در حد محسوسی کاهش می‌دهد. به‌علاوه این حرکت اندام‌های تناسلی را تحریک می‌کند و گردش خون را در سراسر بدن بهبود می‌دهد. همچنین حرکت کمان ناحیه کشاله ران را می‌کشد و به این ترتیب درد را تسکین می‌دهد. حرکت کمان علاوه بر مزایای جسمی، استرس و اضطراب را نیز کاهش می‌دهد و روند التیام را تسریع می‌کند. برای انجام این حرکت طبق مراحل زیر پیش بروید:
- روی شکم دراز بکشید، پاها را باز کنید و بازوها را پشت بدن ببرید.
- سپس زانوها را جمع کنید و سعی کنید هر مچ پا را با یک دست نگه دارید.
- همان‌طور که عمل دم را انجام می‌دهید، پاها را بالا ببرید و قفسه سینه را از روی زمین بلند کنید. پاها را به سمت عقب بکشید.
- وقتی در موقعیت راحتی قرار گرفتید، نفس عمیق بکشید.
- 20-30 ثانیه در این وضعیت بمانید.
حرکت رعد (واجراسانا)
حرکت رعد یکی دیگر از حرکات یوگاست که برای درمان واریکوسل بسیار مفید است. مشخص شده است که واجراسانا اندام‌های جنسی را تقویت می‌کند. همچنین این حرکت از طریق تقویت عضلات لگن به تسکین درد کمک می‌کند. از این گذشته حرکت رعد از طریق افزایش دادن جریان خون در ناحیه لگن، از تشدید واریکوسل جلوگیری می‌کند. برای انجام این حرکت طبق مراحل زیر پیش بروید:
- ابتدا زانو بزنید تا پایین پاها کنار هم قرار بگیرد و رو به عقب کشیده شود.
- سپس بدن را پایین بیاورید. باسن‌ها باید روی پاشنه‌ها و ران‌ها باید روی ساق پاها قرار بگیرند.
- دست‌ها را روی زانوها بگذارید و سر را صاف نگه دارید.
- 5-10 دقیقه در این حالت بمانید و به طور عادی نفس بکشید.
علاوه بر حرکات یوگای فوق، تنفس عمیق و مدیتیشن نیز میتواند اثر معجزه‌آسایی داشته باشد. تنفس عمیق عملکرد روده و دستگاه گوارش را بهبود می‌دهد و به این‌ترتیب به بهبود علائم واریکوسل کمک می‌کند. از این گذشته تنفس عمیق خون را اکسیژن‌رسانی و قلیایی می‌کند و گردش خون را بهبود می‌دهد. ضمناً مدیتیشن استرس را برطرف می‌کند تا بدن بتواند عملکرد بهینه داشته باشد.
ورزش‌هایی که میتواند علائم واریکوسل را تشدید کنند
برای جلوگیری از آسیب دیدن احتمالی بیضه‌ها باید مطمئن شوید ورزش‌هایی که انجام می‌دهید، فشار بیش از حد شدیدی را به بیضه‌ها وارد نمی‌کند. ورزش‌هایی مانند دو، وزنه‌برداری و کلیستنیکس شدید (شامل شنا، بارفیکس یا حرکات دشوار یوگا) فشار و کششی غیرضروری را به بیضه‌ها وارد می‌کنند و احتمالاً آسیب بیشتری به دریچه‌ها می‌زنند.
روش‌های مختلف درمان واریکوسل
اگر علائم واریکوسل تشدید شود یا حتی روزهای متمادی استمرار داشته باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید و از روش‌های درمان جراحی بهره‌مند شوید. برای آن‌که احتمال موفقیت جراحی واریکوسل بیشتر شود، لازم است درمان در سن پایین، در حالت ایده‌آل دوره نوجوانی، انجام شود. مزایای جراحی درآوردن واریکوسل با افزایش سن در حد معناداری کمتر می‌شود. متداول‌ترین جراحی‌هایی که برای درمان واریکوسل انجام می‌شوند، به شرح زیر است:
- واریکوسلکتومی اینگوینال: این عمل متداول‌ترین عملی است که برای درمان واریکوسل انجام می‌شود.
- آمبولیزاسیون واریکوسل: ابتدا معاینه بالینی انجام می‌شود، سپس متخصص رادیولوژی کویل‌های فلزی را برای جلوگیری از رفلاکس در ورید تزریق می‌کند.
- واریکوسلکتومی ساب‌اینگوینال: احتمال بروز عوارض و عود بیماری وجود دارد. وریدهای بند ناف اسپرماتیک دقیقاً از نقطه‌ای کمی پایین‌تر از محل بسته شدن در عمل اینگوینال بسته می‌شوند.
- واریکوسلکتومی لاپاراسکوپی: جراح به طناب منوی(اسپرماتیک) داخل شکم دسترسی پیدا می‌کند و وریدها را در آن سطح می‌بندد. احتمال بروز عوارض و عود بیماری پس از این جراحی وجود دارد.
- واریکوسلکتومی خلفی صفاقی: این درمان منسوخ شده است و امروزه انجام نمیشود. این نوع واریکوسلکتومی بسیار تهاجمی است و مسلماً بیش از روش‌های دیگر کارآمد نیست.
پرسش‌های متداول
دوی آهسته برای واریکوسل خوب است؟
هرچند واریکوسل عارضه نسبتاً بی‌خطری است، میتواند باعث ناباروری در مردان شود. به‌علاوه ممکن است این عارضه موجب شود هنگام دویدن احساس درد کنید، چون ورزش جریان خون را افزایش می‌دهد و در این بین نیروی جاذبه فشار بیشتری به ناحیه‌های حساس وارد می‌کند.
بلند کردن وزنه برای واریکوسل مضر است؟
وزنههای سنگین بلند نکنید. ورزشهای سبک را تحت راهنمایی متخصص انجام بدهید. برای تهیه یک برنامه ورزشی مناسب برای واریکوسل و برخورداری از راهنمایی فردی با متخصص فیزیوتراپی مشورت کنید.
پریدن میتواند باعث واریکوسل شود؟
پریدن موجب ابتلا به واریکوسل نمیشود. درد یا ورم پس از پریدن میتواند پیامد آسیبدیدگی جزئی باشد و بهتر است با جراح مشورت کنید.
دویدن واریکوسل را تشدید می‌کند؟
واریکوسل علت ژنتیکی دارد و اگر به این عارضه مبتلا باشید، گره خوردن عضله درگیر در دویدن باعث می‌شود جریان خون به بالا برگردد و واریکوسل بزرگ شود و در نتیجه دردتان بیشتر شود.
