بیضهها عضوی تخممرغ شکل و مربوط به تولید مثل هستند. درد بیضهها میتواند به دلیل آسیب جزئی به این ناحیه باشد؛ با این حال اگر بیضههایتان درد میکند، علائمتان باید بررسی شوند. اغلب مشکلات مربوط به بیضهها، قبل از اینکه باعث درد بیضهها شوند، باعث درد در ناحیهی شکم یا کشالهی ران میشوند. درد ناگهانی و بیدلیل شکم یا کشالهی ران نیز باید توسط پزشکتان بررسی شود. نادیده گرفتن درد میتواند باعث آسیبهای جبران ناپذیر به بیضهها و کیسهی بیضه (اسکروتوم) شود.
درد بیضه چیست؟
درد بیضه به وضعیتی گفته میشود که میتواند مردان را در هر سنی درگیر کند. اگر در بیضهها احساس درد دارید، این درد میتواند در یکی از آنها یا هردو بیضه باشد. با این حال ممکن است این درد ناشی از خود بیضهها نباشد؛ شاید منشاء درد عضو دیگری از بدن مانند شکم یا ران باشد. این نوع درد، درد ارجاعی نامیده میشود.
درد بیضهها میتواند حاد (ناگهانی و کوتاهمدت) و یا مزمن (تدریجی و طولانیمدت) باشد. علاوه بر درد شدید در اثر آسیب ناگهانی، علائم اولیه ممکن است شامل درد مبهمی که به تدریج یا با فعالیت تشدید میشود باشند. درد بیضهها ممکن است شدید باشد، چون بیضهها عصبهای حساس بیشماری دارند.
اگر دردتان بیشتر از یک ساعت ادامه داشته یا شدت آن غیرعادی باشد، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا این علائم میتوانند نشانهی وضعیت اورژانسی به نام پیچخوردگی بیضه یا تورشن بیضه (تستیکل تورشن) باشد.
دلایل درد بیضه
درد بیضه میتواند ناشی از آسیب یا مشکلی در بیضههای یا کشالهی ران باشد، اما در اکثر موارد عامل این درد در جای دیگری از بدن است. فرد ممکن است به دلیل مشکلاتی مانند: فتق، گیرافتادگی عصب یا مشکلات گوارشی به درد بیضه مبتلا شود. در اینجا به برخی از دلایل درد بیضهها اشاره میشود:
اپیدیدیمیت یا عفونت بیضه
اپیدیدیمیت نوعی عفونت اپیدیدیم است که عضوی برای رشد و بالغ شدن اسپرمها قبل از خروج از بدن میباشد. علائم اپیدیدیمیت عبارتند از:
- دردی که به تدریج افزایش مییابد
- داغی کیسهی بیضه
- تورم
عفونتها مقاربتی مانند: کلامیدیا و گونورهآ (سوزاک) میتوانند باعث اپیدیدیمیت شوند. عفونت مجاری ادرار هم میتواند باعث اپیدیدیمیت شود. معمولاً پزشکان برای درمان این مشکل از آنتیبیوتیک استفاده میکنند.
فتق
فتق زمانی رخ میدهد که بافتی از میان عضلات ضعیف شکم بیرون بزند. فتق اینگوینال نوعی فتق است که میتواند به کیسهی بیضه فشار آورده و باعث درد بیضه و تورم شود. پزشکان میتوانند فتق اینگوینال (ناحیهی کشالهی ران) را کاهش داده یا آن را به عقب فشار دهند. با این حال، اغلب برای درمان فتق از جراحی (ترمیم فتق) استفاده میشود.
سنگ کلیه
سنگ کلیه میتواند باعث دردی شود که به بیضهها کشیده میشود. پزشکان این وضعیت را که منشاء درد در جایی غیر از محل احساس درد است، درد ارجاعی مینامند. علائم دیگر سنگ کلیه عبارتند از:
- خون در ادرار
- سوزش هنگام ادرار کردن
- تهوع
- درد در بالای آلت تناسلی
- درد شدید و احساس گرفتگی که ممکن است از کمر تا کشالهی ران امتداد داشته باشد
- تکرر ادرار
- استفراغ
پزشکان توصیه خواهند کرد که صبر کنید تا سنگ کلیه دفع شود. با این حال اگر سنگ کلیه بعد از مدتی دفع نشد یا علائم عفونت مانند: تب یا ترشحات، در فرد ظاهر شدند، فرد باید فوراً برای درمان اقدام کند. درمان میتواند شامل جراحی برای خارج کردن سنگ یا لیتوتریپسی با امواج شوک، که از امواج شوک برای شکستن و خرد کردن سنگ استفاده میکند باشد.
اسپرماتوسل (کیست حاوی اسپرم)
اسپرماتوسل کیسهای پر از مایع است که میتواند در اپیدیدیمیس و نزدیک بیضه ایجاد شود. این کیستها سرطانی نیستند و اغلب دردناک هم نیستند، اما به تدریج میتوانند رشد کنند و بزرگتر شوند و باعث ایجاد ناراحتی شوند.
واریکوسل
واریکوسل دستهای رگ در نزدیکی بیضه است که به طور غیرعادی بزرگ هستند. گاهی اوقات واریکوسل علامتی ندارد، اما این رگهای بزرگ میتوانند در طول فعالیتهای روزمره باعث ناراحتی مبهمی در بیضهی درگیر شوند. فرد ممکن است دردی در ناحیهی بیضهها داشته باشد که با فعالیت فیزیکی شدیدتر میشود و یا به مرور زمان درد بیضه با دراز کشیدن آرام میشود. واریکوسل ممکن است گاهی روی باروری تأثیر داشته باشد و گاهی با جراحی درمان شود.
پزشکان دلیل واریکوسل را نمیدانند، اما میتوانند این مشکل را با کمک جراحی درمان کنند. افراد باید توجه داشته باشند که واریکوسل در اکثر موارد بینشانه است و در نتیجه پزشکان اغلب واریکوسل را تصادفاً تشخیص میدهند. اگر پزشک این مشکل را تشخیص دهد، معمولاً نیازی به درمان ندارد، چون درد بیضهها میتواند عامل دیگری داشته باشد.
سندرم درد بعد از عمل وازکتومی (PVPS)
مردانی که عمل وازکتومی انجام دادهاند، گاهی اوقات بعد از عمل دچار درد بیضه میشوند. این درد میتواند در اثر فشار زیاد در مجرای عبور اسپرم (وازدفران) یا اپیدیدیم باشد و باعث سندرم درد بعد از عمل وازکتومی شود.
سرطان بیضه
سرطان بیضه رایجترین سرطان در مردان 15-35 ساله است. این سرطان میتواند با درد مبهم یا درد کشالهی ران یا بیضهها، تورم یا سنگینی بیضهها و درد زیر شکم یا اسکروتوم (کیسهی بیضه) همراه باشد. برای بررسی علائم سرطان بیضه در بیضهها، از آزمایشات تصویربرداری استفاده میشود.
اورکیت
اورکیت به عفونت و التهاب بیضهها گفته میشود. اپیدیدیمیت درمان نشده میتواند منجر به اورکیت شود. علائم اورکیت عبارتند از:
- خستگی
- تب
- تهوع
- درد بیضه
- ورم یک یا هر دو بیضه
- استفراغ
افراد باید اورکیت را فوراً درمان کنند. گاهی اوقات درد میتواند به قدری شدید باشد که مانند پیچخوردگی بیضه، که یک وضعیت اورژانسی است، شود.
درمان اورکیت به دلیل زمینهای آن بستگی درد. ممکن است پزشک برای عفونتهای باکتریایی، آنتیبیوتیک تجویز کند. وقتی که ویروسی باعث اورکیت شود، پزشکان از درمانهای کمکی مانند مصرف مسکن بدون نیاز به نسخه (OTC)، استراحت یا بالابردن اسکروتوم استفاده خواهند کرد.
افراد مبتلا به اورکیت، در صورتی که درد یا تورم ناشی از پیچخوردگی بیضه باشد، ممکن است به صورت اورژانسی با سونوگرافی بیضه معاینه شوند.
پیچخوردگی بیضه (تستیکل تورشن)
پیچخوردگی بیضه یا تورشن بیضه، مشکلی جدی است و زمانی رخ میدهد که طناب اسپرماتیک پیچ بخورد و مسیر رسیدن خون به بیضهها را مسدود کند. طناب اسپرماتیک قسمت بالای بیضههاست که شامل رگهای خونی و وازدفران میباشد. وازدفران لولهای است که قبل از انزال اسپرم را از اپیدیدیم به لولههای منی منتقل میکند.
تورشن بیضه معمولاً در مردان جوان، معمولاً زیر 25سال، رایجتر است. علائمی که پزشکان برای پیچخوردگی بیضه در نظر گرفتهاند عبارتند از:
- تهوع
- قرمزی و تیره شدن کیسهی بیضه
- درد ناگهانی و شدیدی که در یک طرف کیسهی بیضه رخ دهد
- تورم کیسهی بیضه
- استفراغ
درد ناشی از پیچخوردگی بیضه گاهی اوقات تدریجی است. برخی افراد مبتلا به این مشکل دردی دارند که بعد از چند روز به تدریج بدتر میشود. بنابه گفتهی پزشکان پیچخوردگی بیضه بیشتر در بیضهی چپ بیشتر از بیضهی راست رخ میدهد. معمولاً پیچخوردگی بیضه فقط یک بیضه را درگیر میکند و در نتیجه برداشتن آن تأثیری بر باروری فرد نخواهد داشت؛ اما اگرچه نادر است اما محتمل است.
درمان این مشکل شامل جراحی برای اصلاح پیچخوردگی است. در موارد نادری که جراح نمیتواند پیچخوردگی را اصلاح کند، بیضه را خارج خواهد کرد.
تومور بیضه
تومور بیضه میتواند باعث درد و تورم در ناحیهی بیضهها شود. علائم دیگر عبارتند از:
- درد مبهم کشالهی ران
- توده در بیضه
- تورم بیضه
علائم تومور بیضه میتواند مشابه علائم مشکلات دیگری که در مردان رخ میدهند، مانند فتق کشالهی ران (اینگوینال) و اپیدیدیمیت باشد. پزشک میتواند تومور بیضه یا مشکلات دیگر را تشخیص دهد.
تروما (آسیب شدید)
ضربه به بیضهها میتواند باعث کبودی، درد و تورم شود. همچنین ممکن است بیضه پاره شود و باعث هماتوسل شود. هماتوسل زمانی رخ میدهد که خون در اطراف بیضه جمع میشود به آن فشار وارد میکند و جریان خون را تحت تأثیر قرار میدهد. اگر فردی دچار ضربه به بیضهها شده و درد و تورم دارد، باید فوراً درمان شود.
درد بیضه در کودکان
کودکان هم ممکن است درد بیضه ناشی از تروما در ورزش یا بازی کردن را تجربه کنند. با این حال درد بیضه در نوجوانان و کودکان، دلایلی مشابه این مشکل در بزرگسالان دارد.
والدین باید کودکشان را در صورتی که از درد بیضه شکایت داشته باشد، نزد پزشک ببرند. دلیل این امر این است که ممکن است دلیل این مشکل وضعیتی اورژانسی باشد که نیازمند درمان فوری است. بهتر است به متخصص مراجعه کنید و مراقب خطرات این مشکل باشید.
باید به کودکانتان آموزش دهید که درد بیضه را همانند درد سایر نقاط بدن به شما بگویند. ظاهراً صحبت در این زمینه دشوار است، اما میتواند کمک کند تا از عوارض خطرناک وضعیتهای اورژانسی جلوگیری شود.
علائم درد بیضهها
علائم عبارتند از:
- درد: درد بیضه بسته به دلیل آن متفاوت خواهد بود. آسیب ناگهانی باعث درد شدید و تیز و ناگهانی میشود که با درد مبهمی همراه خواهد شد. درد ناشی از اپیدیدیمیت به تدریج بدتر میشود. سنگ کلیه میتواند باعث درد شدیدی در کمر شود که تا بیضهها و نوک آلت تناسلی کشیده میشود.
- کبودی: اگر بیضهها آسیب ببینند ممکن است کیسهی بیضه کبود شود.
- تهوع و استفراغ: احساس دلدرد و استفراغ میتواند علامت بسیاری از مشکلات باشد که شامل: آسیب به بیضه، اورکیت و سنگ کلیه است.
- تورم: ممکن است تودهای در کیسهی بیضه احساس شود. ممکن است کیسهی بیضه قرمز یا براق شود. این علائم میتوانند نشانهی آسیب، اورکیت، اپیدیدیمیت یا تومور بیضه باشند.
- تب: تب همراه با درد بیضه میتواند نشانهی اورکیت یا اپیدیدیمیت باشد.
- تکرر ادرار: برخی از سنگهای کلیه باعث تکرر ادرار میشوند. همچنین ممکن است در طول ادرار کردن فرد احساس سوزش داشته باشد و یا خون در ادرار دیده شود.
چه وقت برای درد بیضه به پزشک مراجعه شود
اگر درد بیضه با هر یک از علائم زیر همراه بود، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- تغییر رنگ بیضهها
- تهوع
- ترشح غیرعادی، خونی یا کدر از آلت تناسلی
- تورم بیضه
- استفراغ
- دردی که به مرور زمان بدتر میشود
افرادی که علائم پیچخوردگی بیضه دارند باید فوراً به پزشک مراجعه کنند. مشکلاتی که جریان خون بیضه را تحت تأثیر قرار میدهند، در صورت عدم درمان باعث از دست دادن بیضه یا بافتهای مجاور آن خواهند شد.
تشخیص درد بیضه
پزشک شما را درحالت ایستاده و دراز کشیده معاینه خواهد کرد. سؤالاتی دربارهی زمان شروع درد، میزان دردناکی آن و محل دقیق احساس درد از شما پرسیده خواهد شد. همچنین ممکن است سؤالاتی دربارهی سوابق جنسی، پزشکی و جراحی شما نیز پرسیده شود. اگر کاری، مانند: به توالت رفتن، ورزش، آمیزش یا نشستن باعث تشدید یا بهبود دردتان میشود به پزشک بگویید.
آزمایش خون یا ادرار میتواند باعث رد شدن وجود عفونت به عنوان دلیل درد شود. اگر تودهای در بیضههای شما وجود دارد، برای بررسی سرطان بیضه، سونوگرافی بیضه انجام خواهد شد. اگر سونوگرافی بیضه نشان دهندهی وجود سرطان بیضه باشد، برای درمان سرطان به اورولوژیست ارجاع داده خواهید شد. درمان سرطان بیضه در مواردی که زود تشخیص داده و درمان شود، میزان موفقیت بالایی خواهد داشت.
درمان درد بیضه
دردی که نیازمند مراقبت پزشکی نباشد را میتوان در خانه و با کمک موارد زیر درمان کرد:
- استفاده از محافظ ورزشی یا کاپ برای محافظت از کیسهی بیضه.
- استفاده از یخ برای کاهش تورم کیسهی بیضه.
- دوش گرم گرفتن.
- حمایت از بیضهها در زمان دراز کشیدن با استفاده از قرار دادن حولهی لوله شده در زیر کیسهی بیضه.
- استفاده از داروهای مسکن بدون نیاز به نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش درد.
در مواردی که درد شدید باشد، باید برای درمان به پزشک مراجعه کنید. پزشک شکم، کشالهی ران و کیسهی بیضهی شما را کامل معاینه خواهد کرد تا دلیل درد را تشخیص دهد و همچنین سؤالاتی دربارهی وضعیت سلامت فعلی شما و علائم دیگر نیز خواهد پرسید. برای تشخیص دقیق مشکل شما، پزشک آزمایشات دیگری تجویز خواهد کرد که عبارتند از:
- سونوگرافی (اولتراسوند) که نوعی آزمایش تصویربرداری از کیسهی بیضه و بیضهها است.
- آزمایش ادرار
- کشت ادرار
- آزمایش ترشحات پروستات که نیازمند آزمایش مقعدی است
بعد از اینکه پزشک دلیل دردتان را تشخیص دهد، میتواند درمان مناسب را ارائه دهد. درمان میتواند به روشهای زیر صورت گیرد:
- آنتیبیوتیک برای درمان عفونت
- جراحی برای باز کردن پیچخوردگی بیضه در صورت ابتلا به پیچخوردگی بیضه
- جراحی برای اصلاح بیضهی نزول نکرده (نهفته)
- داروهای مسکن
- جراحی برای کاهش تجمع مایع در بیضهها
درد بیضه و جراحی
غالباً برای درمان درد بیضه نیازی به جراحی نیست، اما اگر وضعیت اورژانسی مانند پیچخوردگی بیضه یا سرطان بیضه دارید، جراحی لازم است. انواع جراحی برای درد بیضه بسته به علت درد عبارتند از:
- دتورشن بیضه: این جراحی برای باز کردن پیچخوردگی طناب اسپرماتیک و برقرار شدن جریان خون بیضه انجام میشود. جراح برای جلوگیری از پیچخوردگی مجدد دور بیضه را بخیه میزند. بیضهی طرف دیگر هم بخیه زده میشود تا از پیچخوردگی در آینده جلوگیری شود.
- جراحی ترمیم فتق: این عمل اصلاحی زمانی انجام میشود که فتق را نتوان به داخل شکم فشار داد یا کوچکتر کرد.
- اپیدیدیمکتومی: اپیدیدیم گروهی از لولههای باریک بههم چسبیده است که اسپرم را از بیضه به سمت مجرای منی هدایت میکنند. اگر درد مزمن داشته باشید، جراح اپیدیدیم را برمیدارد. این روش زیاد رایج نیست و ابتدا از درمانهای دارویی استفاده میشود.
- وازووازوستومی: عمل وازووازوستومی معکوس کردن عمل وازکتومی در مردانی است که بعد از وازکتومی دچار درد بیضه میشوند. عمل وازکتومی میتواند باعث درد بیضهای شود که با معکوس کردن عمل وازکتومی قابل درمان است. این جراحی به ندرت لزوم پیدا میکند و یک جراحی سرپایی است.
- لیتوتریپسی با امواج شوک: در این عمل کمتهاجمی از امواج شوک (انرژی که از طریق هوا منتقل میشود) برای شکستن سنگ کلیه استفاده میشود.
- میکرودنرواسیون طناب اسپرماتیک (MDSC): این جراحی با بیهوشی عمومی انجام میشود. جراح با استفاده از میکروسکوپ جراحی اعصاب موجود در طناب اسپرماتیک را قطع میکند که اغلب باعث کاهش یا تسکین درد بیضه میگردد.
- ارکیکتومی (برداشتن بیضه): گاهی اوقات، اگر درد بیضهی شما با دارو یا روشهای کمتهاجمی درمان نشود، باید بیضهی شما برداشته شود (ارکیکتومی). این جراحی آخرین گزینهی درمانی است.
- سرطان بیضه: در چنین مواردی پزشک بیضه را با عمل جراحی برمیدارد. بیضه بعد از جراحی زیر میکروسکوپ بررسی شده و نوع سرطان بیضه تشخیص داده میشود؛ این کار نیاز به درمانهای دیگر را مشخص خواهد کرد.
تأثیر درد بیضه بر باروری
در اکثر موارد، تنها یک بیضهی سالم میتواند اسپرم کافی برای بچهدار شدن را تولید کند؛ همچنان میتوانید نعوظ داشته باشید و نعوظ خود را حفظ کنید.میزان هورمون تستوسترون شما هم یکسان خواهد بود. مردانی که برای درمان پیچخوردگی بیضه جراحی شدهاند، تعداد اسپرم کمتری دارند. همچنین ممکن است آنتیبادیهایی در بدنشان داشته باشند که حرکت اسپرم را تحت تأثیر قرار دهند. اگر در دوران جوانی خود مبتلا به پیچخوردگی بیضه بودهاید، ممکن است تعداد اسپرمهایتان کم باشد. در چنین مواردی باید آزمایش شمارش اسپرم بدهید تا مشخص شود که مشکلی در باروری خواهید داشت یا خیر.
جلوگیری از درد بیضه
از همهی دردهای بیضه نمیتوان پیشگیری کرد، اما اقداماتی وجود دارند که میتوانید برای بهبود دلیل زمینهای این مشکل انجام دهید. اگر اقدامات زیر را انجام دادید و همچنان درد بیضه داشتید، فوراً برای درمان به پزشک مراجعه کنید.
این اقدامات عبارتند از:
- استفاده از محافظ ورزشی برای جلوگیری از آسیب به بیضه
- رابطهی جنسی ایمن داشتن مانند استفاده از کاندوم در زمان آمیزش
- معاینهی ماهیانهی بیضهها برای بررسی هرگونه تغییر یا وجود توده
- تخلیهی کامل مثانه در زمان ادرار کردن برای جلوگیری از عفونت مجرای ادرار
سؤالات متداول
درد بیضهها در چه صورتی خطرناک است؟
درد شدید و ناگهانی بیضه نیازمند مراجعهی فوری به پزشک است. اگر دردتان شدید و ناگهانی است، اسکروتوم (کیسهی بیضه) دچار آسیب یا تروما شده و بعد از گذشتن یک ساعت هنوز درد و تورم دارید، فوراً با پزشک تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید.
آیا درد بیضه خود به خود خوب میشود؟
گاهی اوقات درد مزمن بیضهها خود به خود خوب میشود، اما نمیتوان پیشبینی کرد که خوب میشود یا نه و کی مجدداً رخ خواهد داد. درد ناگهانی بیضه نشانهی یک وضعیت اورژانسی خواهد بود و ممکن است خطرناک باشد. در صورت درد ناگهانی بیضه فوراً به پزشک مراجعه کنید.
5 علامت رایج سرطان بیضه چیست؟
در صورت مشاهدهی هریک از موارد زیر با پزشکتان تماس بگیرید:
- تورم، درد یا ناراحتی در کیسهی بیضه
- توده یا تورم در هر یک از بیضهها، معمولاً بدون درد
- درد یا ناراحتی بیضه
- تغییر در حالت و احساس بیضه
- درد مبهم یا سنگینی در زیر شکم یا کشالهی ران
چگونه میتوانم از درد بیضههایم راحت شوم؟
از یخ برای کاهش تورم کیسهی بیضه استفاده کنید. دوش آب گرم بگیرید. در زمان دراز کشین با قرار دادن حولهی لوله شده زیر کیسهی بیضه، از بیضههایتان محافظت کنید. برای کاهش درد از مسکنهای بدون نیاز به نسخه (OTC) مانند استامینوفن و ایبوپروفن استفاده کنید.
آیا کرونا باعث درد بیضه میشود؟
درد بیضه به عنوان علائم اولیهی کووید-19 میتواند همانند عفونت سارس کووید، نشانهی اورکیت باشد. برای بررسی تأثیرات پاتولوژیک سارس کووید-2 بر سیستم تولید مثل مردان تحقیقات بیشتری لازم است تا عملکرد جنسی (آندرولوژی) بیماران آسیبی نبیند.
آیا زیاد بودن اسپرم باعث درد بیضه میشود؟
بعد از انزال ممکن است عضلات ناحیهی پرینه دچار گرفتگی عضلانی (اسپاسم) شوند؛ این امر میتواند باعث درد در بیضه شود. همچنین ممکن است رگهای ناحیهی لگنتان مسدود شده باشند که باعث احساس مبهم و دردناکی خواهد شد.
آیا ممکن است بیضه دچار کشیدگی شود؟
مثالهایی از آسیبهای بیضه عبارتند از: آسیبهای ورزشی، لگد خوردن ناحیهی بیضه یا کشالهی ران، تصادفات رانندگی و آسیبهای ناشی از راه رفتن. معمولاً این درد به مرور زمان بهبود مییابد. در موارد نادر، تروما (آسیب شدید) به بیضه میتواند باعث مشکلات جدیتری شود که نیازمند درمان فوری هستند.
درد بیضه چقدر طول میکشد؟
با کمک درمان، درد بعد از 1-3 روز برطرف خواهد شد. بسته به دلیل درد بیضهی شما ممکن است 4هفته طول بکشد تا مشکل برطرف شود. استراحت کنید: تحرکتان را کم کنید تا دردتان کاهش یابد.